Beş Duygusal Zekâ Alanı - Çocuklarda Öz Motivasyon
Öz motivasyon, engel, başarısızlık ve yenilgilere rağmen olumlu bakış açısını kaybetmemek; hedefler koymak, bu hedefleri gerçekleştirmek için çaba sarf etmek, genel olarak hayattan ve kendinden memnun olabilmektir. (Møller, 2000:80)
Bebekler ilk yıllarında; çevrelerini ve yaşadıkları dünyayı merak ederler.
Yerde buldukları her şeyi evirip çevirip incelerler, hatta bazılarını ağızlarına götürürler.
Hareketli ve ses çıkaran cisimler gördüklerinde ve duyduklarında dikkat kesilirler.
Ayağa kaldırdığınızda hemen yürüme refleksi gösterirler.
Baş edilemez olaylar ve tekrarlanan başarısızlıklara rağmen kendilerinden emindirler. 6-7 yaşına kadar yaptıkları denemelerdeki zayıf performansa rağmen başarılı olma umutlarını yitirmezler.
Bunlar, bebeğin çevresini tanıma, öğrenme, yürüme isteğinden dolayı yapılan hareketlerdir. Bu tür hedefler hiç ara vermeksizin devam eder.
Lawrence E. Shapiro'nun "Yüksek EQ'lu Çocuk Yetiştirmek" isimli kitabındaki bir anıya bir göz atalım. (Shapiro 2000: 15)
O gün bayan Ansel'in anaokulu sınıfındaki çocuklar için çok özel bir gündü. Bu, kitaplarla ve oyuncaklarla dolu bölmeler ve okuma alanı olarak kullanılan kocaman oyun lokomotifiyle parlak renkli duvar resimlerinin bulunduğu odada geçirilen her günün özelliği olmadığı anlamına gelmiyor. Fakat o gün sınıf önemli bir konuğu kabul edecekti. Bu konuk, herkesin sırayla katılacağı eğlenceli bir oyun oynayacaktı onlarla.
Dört yaşındaki Barry, çocuklara kasten çok zor gelecek şekilde tasarlanmış olan bu oyunu oynamak için seçilen ilk çocuktu. Çocuk gelişimi araştırmacısı olan konuk, Barry'ye bir kuleye bağlı platformun üzerine oturtulmuş parlak bir metal top gösterdi ve şöyle dedi: "Bu küçük bir asansör gibi. Küçük topu düşürmeden platformu kulenin en üstüne kadar kaldırmak zorundasın."
Barry'nin ilk denemesinde hemen düştü. İkincisinde tekrar düştü. Masanın etrafında dolanarak yere yuvarlandı, köşeye doğru gitti. Üçüncü denemesinde topu düşmeden önce kulenin yaklaşık dörtte birine kadar kaldırabildi. Dördüncü denemesi birincisinden daha iyi değildi.
"Bunu yapabileceğini düşünüyor musun?" diye sordu konuk, nötr bir ses tonuyla.
"Evet" diye yanıtladı Barry coşkuyla yeniden denerken.
Barry, öz motivasyon deneyinde yer alan anaokulu sınıfındaki diğer çocukların tipik bir örneğiydi. Tekrar tekrar deneyip başarısız oldukları halde, bütün çocuklar sonunda bu işi becerebileceklerini belirtmişlerdi. (Shapiro 2000: 15)
Bebeklerin doğuştan öz motivasyonları olmasına rağmen sonraki yıllarda bazı kişilerin öz motivasyonlu ve çok başarılı olduğu halde, diğerlerinin neden öyle olmadığı sorusuna ışık tutacak araştırmalardan su sonuçlar çıkmıştır. (Shapiro 2000: 197)
Çocuğa başarı beklentisi aşılamak.
Dünyasına hakim olması için ona fırsatlar sağlamak.
Eğitimin çocuğun ilgi alanına ve öğrenme tarzına uygun olmasını sağlamak.
İstikrarlı çabaya değer vermeyi öğretmek.
Başarısızlıkla yüzleşip üstesinden gelmenin önemini öğretmek.
Kaynaklar:
Cohen Cathi (2000) Raise Your Child’s Social IQ. Silver Spring, MD. Advantage Books
Faber Adele, Mazlish Elaine (1982) How To Talk So Kids Will Listen and Listen So Kids Will talk. New York, NY: Avon Books
Goleman Daniel (2000). Duygusal Zeka Neden IQ'dan daha önemlidir. İstanbul : Varlık Yayınları A.Ş.
Gottman John Mordechai, Declaire Joan, Goleman Daniel P. (1997). The Heart of Parenting: How to Raise an Emotionally Intelligent Child. London : Simon & Schuster
Jensen Eric (1998). Teaching with the Brain in Mind. Alexandria, VA: Association for Supervision & Curriculum Development.
Møller Claus (2000). Hearthwork. Hillerød Time Manager International A/S
Oktay Ayla (2000). Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem. İstanbul : Epsilon Yayıncılık Hizmetleri Tic. San. Ltd. Şti.
Pruett Kyle D. (1999) Me, Myself and I – How Children Build Their Sense of self. New York, NY. Goddard Press.
Shapiro Lawrence E. (2000). Yüksek EQ'lu Bir Çocuk Yetiştirmek. İstanbul : Varlık Yayınları A.Ş.
Starting Points.(1994) Carnegie Task Force on Meeting the needs of young children. New York, NY: Carnegie Corporaion.
Windell James. (1999) 6 steps to emotional intelligence teeneger. New York, NY: John Wiley& Sons,Inc
Yavuzer Haluk (1987) Doğum Öncesinden Ergenlik Sonuna Çocuk Psikolojisi. İstanbul : Remzi Kitabevi A.Ş.