Reuven Bar-On, EQ terimini ilk kez 1985'de kullanmıştır. Sosyal ve Duygusal ve Sosyal Zekâyı homojenleştirerek "EQ-I" formülünü vermiştir. Bar-On bilişsel olmadığını düşündüğü EQ'yu şöyle tanımlamıştır. "Bir kişinin çevresel baskılarla ve isteklerle başa çıkmak için başarılı olma yetisinde; duygusal kişisel ve sosyal yeteneklerinin bir bütünüdür.
Bar-On'un duygusal ve sosyal zekâ modeli aşağıdaki beş ana bölümde 15 bileşene bölünerek verilmiştir.
Kişinin iç kapasitesi
Bu kapasite iç irademizi tanımlar. Kendimizi nasıl iyi tanıdığımızı, kendimizi nasıl iyi hissettiğimizi, duygularımızla aramızın nasıl olduğunu tanımlar, hayatta yaptıklarımızdan hangilerinin bize kendimizi iyi hissettirdiğini anlamamıza da yardımcı olur.
Duygusal farkındalık: İnsanın kendi duygularını bilmesi, tanıması ve birbirinden ayırt edebilme yeteneği.
İç bakış: Kişinin kendisinin farkında olması, kendini anlaması, kabul etmesi ve kendine saygı duyması.
Kendine güven : Duyguları, düşünceleri ve inançları kırıcı olmayan bir yolla ifade edebilmek.
Bağımsızlık: Düşüncede ve eylemde kişinin kendini yönetme ve kontrol etme yeteneği ve duygusal bağımsızlıktan uzak kalmak.
İç aktivasyon: Birinin potansiyel yeteneklerini gerçekleştirebilmesi.
Kişiler arası yetiler:
Bu yeti, başkalarını nasıl anladığımızı, onlarla nasıl ilişkide bulunduğumuzu tanımlıyor.
Empati: Başkalarının duygularının farkında olmak, anlamak ve takdir etmek yetisi. İnsanların neyi, neden yaptığına karşın hassas olmak.
Sosyal sorumluluk: Toplumsal olaylara karşı sosyal sorumluluğu hissederek, davranmak ve sosyal grup içinde yapıcı ve işbirlikçi olmak.
Kişiler arası ilişkiler: Duygusal yakınlık, samimiyet, etkilenme ve etkilenme ile karakterize olan karşılıklı tatminkâr ilişkiler kurma ve sürdürme yetisi.
Uyumluluk:
Bu kapasite, sorunsal durumlarla ilişkide esnek olmayı, çevresel isteklerle başarıyla baş edebilmeyi tanımlar.
Gerçekliği test etmek: Duygusal olarak yaşanmış olanla, sübjektif olarak var olan arasındaki karşıtlığı anlama yetisi.
Esneklik: Birinin duygularını düşüncelerini ve inançlarını değişen durumlara ve şartlara göre ayarlayabilme yetisi.
Problem çözme: Sorunları belirleme, tanıma, tanımlama ve etkili çözümler bulma yetisi.
Stres yönetimi:
Stresi yönlendirme, etkilerini en aza indirgeme ile ilgilidir.
Stres Toleransı: Stresle aktif ve pozitif olarak baş edebilme.
Dürtü kontrolü: Karşımızdakinin duygularını düzenleme ve bir baskıya karşı koyabilme, erteleyebilme yetisi.
Genel ruh durumu:
Bu bölge, kişinin hayattan zevk alabilmesini tanımlar ve hayattan memnun olma ile alakalıdır.
İyimserlik: Hayata parlak tarafından bakabilme ve zor durumlarda bile pozitif tavrı koyabilme yetisi.
Mutluluk: Kişinin, kendisiyle ve başkalarıyla mutlu olabilmesi, hayattan zevk alabilmesi ve eğlenebilmesi.
Reuven Bar-On, İsrailli bir psikolog ve duygusal zeka alanında önde gelen öncülerden, teorisyenlerden ve araştırmacılardan biridir. Duygusal Zekâ konusunda ilk ölçeği geliştiren bilim insanlarından biridir.
Comments