Tarih 17 Nisan 2018 Saat 10.42
Uçak Tipi Boeing 737-700
Havayolu Southwest Havayolları
Uçuş No. 1380
Kalkış Meydanı New York LaGuardia Havalimanı
Varış Meydanı Dallas Love Field
Yolcular 144
Mürettebat 5
Ölen Yaralanan 1 ölü, 8 yaralı
Kaptan (PM) Tammie Jo Shults (56) – Emekli Askeri Pilot
First Officer (PF) Darren Lee Ellisor (44) – Emekli Askeri Pilot
Southwest Havayolları 1380 uçuşunu gerçekleştiren Boeing 737-700 uçağı kalkıştan bir süre sonra büyük bir gürültü ile sarsıldı. Motor kaporta kısmı paçalandı ve gövdeye, kanata zarar verdi, bir kabin penceresi parçalandı. Parçalanan pencereden bir yolcu dışarıya fırlayarak asılı kaldı. Kaptan acil iniş talep ederek Philadelphia Uluslararası Havalimanı'nı tercih etti. Dönüş başarıyla gerçekleştirildi. Camdan fırlayan yolcu içeriye çekilmesine rağmen kurtarılamadı. Sekiz yolcu hafif yaralandı. Uçak önemli ölçüde hasar gördü.
Olay anını F/O Darren Lee Ellisor şöyle anlatıyor.
“Büyük bir patlama oldu. Kokpitte bir sürü uyarı vardı. Uçağın her yeri şiddetle sarsılıyordu. Ciğerlerimdeki havanın çekildiğini hissediyordum. Anında kafa karışıklığı yarattı. Uçuş kariyerim boyunca hiç yaşamadığım bir şeydi. Dönüşü durdurmak için hemen levyeye asıldım. Sarsıntı öyle şiddetliydi ki hiçbir şeyi göremiyordum. Bulanık renkler görüyordum.”
Kaptan uyarıyor “kontrol hala sende”
“Tamam kanatlar düzeldi. Durum iyi görünüyor.”
Kontrolü devralıyor.
Ellisor kabinden bilgi almak için kabin ekibini aradı ama cevap verilmedi. “Arkada neler olduğunu bilmiyordum. Endişelenmeye başlamıştım. O kadar kaygılıydım ki arkada neler olduğunu görmek için kalkmaya hazırdım. O an kabinden aranarak “bir pencere açık ve pencereden sarkan biri var” bilgisini verdiler. O an her şey durdu. Duymaya hazır olamayacağınız bir şey bu. Kaptan ve ben bir birimize şaşkınlıkla ve inanamayarak baktık.”
Hız azaltıldı ve yolcu çekerek içeri alındı.
Flaplar 5 de sorguladım. 21.00 sorgulama hesap
Kaptan: Flapları 5’e ayarla. (daha yüksek hızda uçulur) Kaptan hızın ona daha fazla kontrol sağlayacağını düşünüyor.
F/O: Flaplar 5’de emin misin? 15 yapsak. Nasıl olsa biliyoruz.
Kaptan: Gerek yok anlamında başını sağa sola sallıyor.
F/O: Bunu sorguladım çünkü tek motor durumlarında 15 ile iniş yaparız.
Kaptan: Flaplar 5 iken iniş hızını hesapla.
F/O: 148, 160+20= 180 knot
Kılavuzlarda flaplar 5 iken tek motorla inişle ilgili bir bilgi yok.
- Uçağın kadın kaptan pilotunun (Amerikan Donanması’nın ilk kadın pilotlarından biri) müthiş bir serinkanlılık ve profesyonellikle gerçekleştirdiği acil iniş sonrası bir kez daha anlaşılmıştır ki, yeterli eğitim ve deneyime sahip erkek ya da kadın pilotlardan oluşan kokpit ekipleri, havadaki olası bir trajediyi cinsiyetten bağımsız biçimde önleyebilme becerisine sahiptirler.
- Tıpkı kokpit ekibi gibi kabin ekibinin de benzer tüm durumlarda serinkanlı ve profesyonel davranması oldukça önemlidir. 1380 sefer sayılı Southwest uçağındaki 3 kabin görevlisinin de söz konusu kaza sırasında gerektiği gibi bir davranış sergilemeleri kabin içerisindeki kaos ve korku ortamının bir derece de olsa azaltılmasında kesinlikle olumlu rol oynamıştır.
OODA Karar Verme Döngüsü
OODA karar verme döngüsü, rekabetçi ve belirsiz ortamlarda karar vermek ve harekete geçmek için kullanılabilecek bir yöntemdir. Southwest 1380 olayında, pilotlar bu yöntemi bilinçli veya bilinçsiz olarak uygulamış olabilirler. Bu olayda OODA döngüsünü şöyle açıklayabiliriz:
Gözlem: Pilotlar, sol motorda bir patlama olduğunu ve uçağın basınç kaybettiğini gözlemlediler. Ayrıca uçağın kontrolünü kaybettiklerini ve yükseklik kaybettiklerini fark ettiler. Bu gözlemler, uçağın göstergeleri, sesleri ve titreşimleri gibi çeşitli kaynaklardan geldi.
Yönelim: Pilotlar, gözlemledikleri durumu kendi deneyimleri, eğitimleri, prosedürleri ve hedefleri doğrultusunda analiz ettiler ve yorumladılar. Uçağın acil bir iniş yapması gerektiğini, en yakın havaalanının Philadelphia olduğunu, uçağı stabilize etmek için motoru kapatmaları ve yakıtı boşaltmaları gerektiğini anladılar. Ayrıca yolcuların ve mürettebatın durumunu değerlendirdiler.
Karar: Pilotlar, yönlendirme aşamasında elde ettikleri anlayışa dayanarak en uygun eylem planını belirlediler. Bu plan, uçağı Philadelphia Havaalanına güvenli bir şekilde indirmek için hangi manevraları yapacaklarını, hangi frekansları kullanacaklarını, hangi acil durum kodlarını vereceklerini içeriyordu. Pilotlar, birden fazla alternatifi karşılaştırdılar ve en etkili olanı seçtiler.
Eylem: Pilotlar, belirledikleri eylem planını uyguladılar. Uçağı stabilize ettiler, motoru kapattılar, yakıtı boşalttılar, hava trafik kontrolü ile iletişim kurarak acil durum bildirdiler ve Philadelphia Havaalanına başarılı bir iniş gerçekleştirdiler. Eylemlerinin sonuçlarını izlediler ve değerlendirdiler. Eylemlerinin sonucunda yeni bilgiler ortaya çıkarsa, bu bilgileri yeni bir gözlem aşamasına taşıdılar.
OODA döngüsünü kullanan pilotlar, uçağı güvenli bir şekilde indirmeyi başardılar. Bu sayede daha fazla can kaybının önüne geçtiler. OODA döngüsü sayesinde pilotlar daha hızlı, doğru ve etkili karar verdiler ve harekete geçtiler.
Kaynak:
Shults, T.J. (2019) Nerves of Steel, W Publishing Group, Nashville, Tennessee.
https://www.denizkilicgedik.com/post/task-saturation-and-startle-reflex
コメント