Avustralya Qantas Havayollarının efsane kaptan pilotlarından Richard de Crespigny bir paylaşımında şöyle demiş. "İnsanların işe getirdiği stresi asla bilemezsiniz. Lütfen olağan dışı davranan insanlara karşı daima dikkatli ve şefkatli olun - bir hayat/hayatlar kurtarabilirsiniz."
15 Ağustos 2016'da, Barselona'dan Riga'ya tarifeli uçuşunu gerçekleştiren Wizz Air’e (Macaristan) ait bir Airbus A320 (HA-LPN), Riga'dan Barselona'ya dönüş uçuşu için hazırlanıyor ve 182 yolcusu ile havalanıyor. Uçuş Esnasında daha sonra yaşananlar. Bazı araştırmalar yapılmasını gerektiriyor.
Uçuşu gerçekleştiren; Kaptan, Belçika vatandaşı, 35 yaşında, 8.060 saat uçuş tecrübesine sahip, Yardımcı pilot Fransız vatandaşı, 33 yaşında ve 3.486 saat uçuş tecrübesine sahiptir.
Dönüş uçuşu sonrası yapılan araştırmalarda elde edilen bilgiler
Uçuş ekibinin ilk uçuş (Barselona-Riga)
Uçuş öncesi hazırlıkları sırasında kaptan'ın sağlık durumu ile ilgili bir soruya “görevlerini yerine getirmek için kendini tamamen zinde hissettiğini söylediği” bildirildi.
Uçuş ekibiyle bağlantılı olmayan operasyonel nedenlerden dolayı, uçuş bir saat geç başlayabiliyor.
Ekip "olumsuz, fırtınalı hava" tahmini ile ilgili olarak bilgilendiriliyor.
Sorunsuz olarak Riga’ya ulaşılıyor.
Riga-Barselona dönüş uçuşu
Yer hizmetleri personeli ile görüş farklılıkları gibi konularda yaşanan sorunlar nedeniyle dönüş gecikiyor ve bu durumun kaptan üzerinde önemli stres yarattığı yardımcı pilot tarafından gözlemleniyor.
Yardımcı pilot iyi olup olmadığını sorduğunda “gergin ama uçmaya hazır” yanıtını veriyor.
3½ saatlik dönüş uçuşu başlangıçta olaysız bir şekilde ilerledi, ancak kuzey İtalya üzerine gelindiği anlarda kaptanın sağlık durumu kötüleşti. (daha sonra kendi ifade ettiği gibi gergin bir ruh hali, yoğun kalp atışı ve ruh hali değişimleri kendini gösterdi)
Bundan kısa bir süre sonra, panik atak şikayetleri başladı. Milano’ya acil iniş talebi reddedilince kaptan uçuşla ilgili görevleri yardımcı pilota devretti.
Kaptan 30 dakika dinlenmesine rağmen belirtiler daha da kötüleşti.
Yolcu olarak seyahat eden bir Wizz Air yardımcı pilotu kokpite davet edildi.
İnişe kadar kaptanın durumu değişmedi. Durum ATC’ye iletildi ve meydanın kapanmasına 20 dakika kala iniş gerçekleştirildi.
İniş sonrası bir seyyar sağlık hizmeti birimi kaptanı muayene etti, ancak onu hastaneye nakletmek veya acil tıbbi bakım yapmak için hiçbir neden bulamadı.
Olayın ardından yapılan incelemelerde;
Kaptan'ın "uzun süreli strese bağlı yorgunluk " yaşadığı belirlendi.
Kaptanın kendisi araştırılan uçuştan önceki dönemde birkaç stresli olayın, fiziksel ve zihinsel yorgunluğun etkisinde kaldığı belirlendi.
Önceki aylarda birkaç kuş çarpması olayı ve birkaç hafta önce fırtınalı havada radar arızası yaşadığı tespit edilmiştir.
Riga Havalimanı'nın kapanış saatini kaçırdıktan sonra alternatif bir havalimanına yönelmek zorunda kaldıktan sonra duygusal zorluklar yaşamıştır.
Araştırılan bu uçuştan sonra Kaptan'ın uzun süredir uçmak için görevlendirilmediği ve sonunda Wizz Air'deki işinden ayrıldığı kaydedildi.
İncelenen olaydan yaklaşık bir yıl önce havayolunun “uçuş ekiplerinin yorgunluğundan kaynaklanan riskleri yönetmek” için bir departman kurmaya başladığı ancak bu kurumun henüz tamamlanmadığı kaydedildi.
Bu yeni departmanın temel sorumluluklarının şunlar olması amaçlandığı kaydedildi:
Uçuş ekibine, yöneticilerine ve ekip planlama personeline yönelik eğitim ve düzenli bilgilendirme yoluyla konu hakkında farkındalık yaratmak,
Uçuş ekibi arasında tükenme veya yakın bir tükenme tehlikesi hakkında bilgi toplamak,
Tükenmişlik nedeniyle ortaya çıkan riskin kapsamını ve gelişimini değerlendirmek.
Bu riskleri azaltmak için öneriler geliştirmek.
Kabul edilen tekliflerin uygulanmasını ve etkisini takip etmek ve izlemek.
Olayın Nedeni, Kaptan'ın kronik yorgunluk ve stresin birleşik etkisinin sonucu olan ciddi fiziksel ve zihinsel yorgunluk olarak belirlendi. Kaptan, kendi fiziksel ve zihinsel durumunu gerektiği gibi değerlendirememiştir. Uçuş ekibinin diğer üyesi/üyeleri, Kaptan'ın ehliyetsiz hale gelene kadar kendi fiziksel ve/veya zihinsel durumuyla ilgili kararını geçersiz kılma hakkına sahip değildir.
Nihai Rapor hazırlanıp yayınlandığında hiçbir güvenlik önerisi yapılmadı.
Sözün Özü
Hayatın her alanında dengenin çok önemli olduğuna inanıyorum. Bu düşünce stres için de geçerli ne çok fazla ne de sıfır seviyesinde olmalı. Stres, genel anlamda olumsuz olarak algılanmasına rağmen olumlu etkileri de vardır.
Pozitif stres diyebileceğimiz hali; motive eder, odaklanmayı destekler, heyecanlı hissettirir, performansı artırır.
Negatif stres ise; endişeye sebep olur, performansı düşürür, kötü hissettirir, belleğe zarar verir, algılama kapasitesini düşürür, psikosomatik rahatsızlıklara sebep olur…
Stres halinin olumsuz etkilerini azaltma konusunda gerçekçi tedbirlerin bireysel ve kurumsal olarak alınması çok önemlidir. Bireysel önlemler kişiye özel olduğu ve herkese etkisinin farklı olacağı unutulmamalıdır. En önemli noktası ise iç sesin kontrolüdür. Bu çerçevede genel olarak bunu destekleyecek bazı öneriler şöyle sıralanabilir.
Düzenli olarak egzersiz yapmak,
Kısa tatil yapmak ya da molalar vermek,
Geçmişte yaşananlar veya gelecekte yaşanacaklar konularına takılıp kalmamak,
İş ve özel yaşamdaki arkadaşlar ile ailenin desteğini almak, onlarla paylaşmak,
Olabildiği kadar belirsizlikleri ortadan kaldırmaya çalışmak,
İlginizi yoğunlaştırabileceğiniz etkinlik ve ortamlara katılmak,
Olayların ve insanların iyi taraflarını görebilme becerisini geliştirmek,
Yeme ve uyku düzenini iyileştirmek,
Zamanı etkin planlamak ve uygulamak,
Gerektiğinde uzman desteği almak.
Listeyi daha uzatmak mümkün önemli olan ihtiyaca, kişiye şartlara uygun yaklaşımların seçilerek uygulanabilmesidir.