Lauren Eskreis-Winkler ve University of Chicago Booth School of Business’tan Ayelet Fishbach deneklerini, her soruya iki şıktan birini seçerek cevap seçmelerini istedikleri çok zor bir teste tabi tuttu. Daha sonra
Deneklerin yarısına sadece neleri doğru yaptıkları (başarı geribildirimi),
Diğer yarısına da sadece neleri yanlış yaptıkları (hata geribildirimi) konusunda geribildirim verdiler.
Her ne kadar deneklerin hepsi doğru cevapları hakkında doğrudan veya dolaylı olarak bilgilendirilse de
Takip eden testlerde başarı geribildirimi alanlar sorulara doğru cevap verirken
Hata geribildirimi alanlar neredeyse hiçbir şey öğrenememişti.
Basit sorular öğrenmenin vazgeçilmez araçlarıdır.
Gerçeğe ulaşmak için bir şeylerin altını kazmamıza yardım eden kürek ya da bizi çevreleyen karanlığı aydınlatan el feneridir. Soru sormak ve sorgulamak öğrenmemizi, bilinmeyeni keşfetmemizi ve değişime uyum sağlamamızı sağlar.
Şu İki Soruya Verilecek Cevaplar Arasındaki Farka Dikkat Edin Lütfen
Bir pilotun uçuş öncesi kontrolde ciddi bir yağ kaçağını GÖZDEN KAÇIRMA olasılığı nedir?
Bir pilotun uçuş öncesi kontrolde ciddi bir yağ kaçağını TESPİT ETME olasılığı nedir?
Güçlü Bir Sorunun Nitelikleri
Dinleyicide merak uyandırır.
Yansıtıcı konuşmayı teşvik eder.
Düşündürücüdür.
Varsayımların altında yatan bilgileri işaret eder.
Yaratıcılığı ve yeni olasılıkları davet eder.
Enerji ve ileri hareket üretir.
Dikkati yönlendirir ve sorgulamaya odaklanır.
Katılımcılarla kalır.
Derin bir anlama dokunur.
Daha fazla soru uyandırır. (3)
Fasilitasyon yönteminin başarısı için soru sormak çok önemlidir. Farklı tasnifler ile farklı başlıklarla kullanılabilir.
Açık Uçlu Sorular
Genel olarak nasıl gittiğini düşünüyorsun?
İlgi çekici olan neydi?
Neyi iyi yaptın?
Ne/neler iyi gitmedi?
İlgini çeken/ hayal kırıklığına uğratan/ rahatsızlık veren şeyin sebebi neydi?
Operasyon sırasında seni ne şaşırttı? Sürpriz olan neydi?
Simulasyon vb.. Sırasında iletişimin, takım çalışman vs.. Nasıldı?
Karar verirken göz önünde bulundurduğun neydi?
…. olduğunda ne hissettin?
O anda ne oldu?
Ne dedin? Ne yaptın?
Bu probleme ilişkin başka ne oldu?
Derinlemesine Sorular
Neden?
Seni daha rahat hissettirecek olan nedir?
Neden böyle olduğunu düşünüyorsun?
Tercihin ne olurdu?
Bana o anda hissettiklerinle ilgili daha detaylı anlatır mısın?
.... olduğundaki düşüncelerini açıklar mısın?
Nasıl geliştirilebilir?
Bir dahaki sefere nasıl daha farklı yaparsın?
Hangi CRM standardı bununla ilişkili?
Kapalı Uçlu Sorular
Hakkında özellikle konuşmak istediğin bir şey var mı?
…… sırasında ……… söylediğimi fark ettiniz mi?
Konuyu açıkça anladın mı?
Hava trafiğinin sizi havada tutmaya çalıştığını fark ettiniz mi?
Bu aşamada sorunun nedenini tespit ettin mi?
Makul bir istek miydi?
Bu durum bekleniyor muydu?
Bu olasılığı hiç düşündün mü?
Bu noktada alınabilecek en iyi karar mıydı?
Ekleyecek bir şeyi olan var mı?
Özetleme ve Yansıtma Soruları
Ne öğrendin?
Bu öğrendiklerini gelecekte nasıl kullanırsın?
……. yapacağın konusunda emin oldukların neler?
Kontrol Soruları
Katılımcıların; Eğitimi takip etmeleri, Örnekleri yönergeleri anlamaları, Onların iş ortam ve bakış açılarına anlatılanların uyumu, Süreci kontrol amaçlı sorular
Yönlendirici Sorular
Belli bir cevaba yönlendirme amacı güden sorulardır.
Bu meydanda yakıt ikmali yapabiliriz, değil mi?
Seçmeli Sorular
İki alternatiften birini seçmeye yönlendiren sorular. Konuşmayı olumlu bir taraf yönlendirir.
Yakıt ikmalini burada mı yapalım? Bir sonraki meydanda mı?
Varsayımsal Sorular
Bir durum varsayılarak ne (ler) yapılabileceği, olabileceğini sormak.
Hidrolik basıncı düştüğünde hangi sistemler etkilenir?
Öğretici Sorular
Katılımcılara bir konuda bilgiler verilir. Sonrasında bu konuyu kullanarak sorulacak soruların cevaplanması istenir.
… ikazını alınca nasıl davranırsın?
Kaynaklar
Airbus Pilot Instructor Courses Notları
Eğiticilik Becerileri - Eğiticinin Eğitimi, Prof. Dr. İsmet Barutçugil, Kariyer Yayıncılık, 2019.
The Fearless Organization : creating psychological safety in the workplace for learning, innovation, and growth, Amy C. Edmondson, Hoboken, New Jersey : John Wiley & Sons, Inc., 2019.