Öz farkındalık, kendimizi nasıl gördüğümüz ve başkalarının bizi nasıl algıladığı arasındaki ilişkiyi anlamamızı sağlayan önemli bir beceridir. Kendimiz hakkında daha fazla bilgi edinmek için sadece içe bakmak yeterli değildir. Aynı zamanda başkalarından geri bildirim almak ve bunu değerlendirmek de gerekir.
Öz farkındalık, pilotun kendi güçlü ve zayıf yönlerini, duygu ve düşüncelerini, davranış ve alışkanlıklarını fark etmesi ve bunları kabul etmesi demektir. Başkalarıyla ilişki kurma becerileri, pilotun ekip arkadaşlarıyla, yolcularla, kuleyle ve diğer paydaşlarla etkili bir şekilde iletişim kurması ve işbirliği yapması demektir. Bu beceriler, havayolu pilotu için çok önemlidir. Çünkü:
Öz farkındalık, pilotun kendini geliştirmesine, performansını artırmasına, stresle baş etmesine, karar vermesine ve sorun çözmesine yardımcı olur. Ayrıca, pilotun kendine güvenini ve öz saygısını yükseltir.
Başkalarıyla ilişki kurma becerileri, pilotun ekip ruhu içinde çalışmasına, ortak hedeflere ulaşmasına, çatışmaları önlemesine veya çözmesine, yolcuların memnuniyetini sağlamasına ve havayolu şirketinin itibarını korumasına yardımcı olur. Ayrıca, pilotun başkalarına güvenini ve saygısını artırır.
Johari Penceresi, bu süreci kolaylaştırmak için kullanabileceğimiz bir araçtır. Johari Penceresi, psikologlar Joseph Luft ve Harrington Ingham tarafından 1955 yılında geliştirilmiş bir tekniktir. Kendimizle ve başkalarıyla olan ilişkimizi daha iyi anlamamıza yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Özellikle kendini geliştirme grupları ve kurumsal ortamlarda bir öğrenme egzersizi olarak kullanılır. Luft ve Ingham, modeline kendi isimlerinin birleşiminden oluşan “Johari” adını vermişlerdir.
Johari penceresi, kendimizin ve başkalarının bildiği/bilmediği şeylerin etkileşimini gösteren bir matristen oluşur. Matris dört bölüme ayrılır:
Açık alan: Pilotun hem kendisinin hem de başkalarının bildiği özelliklerdir. Bu alanda, pilotun yetkinlikleri, tecrübeleri, becerileri, ilgi alanları, hobileri, değerleri gibi bilgiler yer alır. Bu alandaki bilgiler, pilotun iletişim kurmasını ve işbirliği yapmasını kolaylaştırır. Açık alanın geniş olması, pilotun kendine güvenini ve başkalarına güvenini artırır. Açık alanı genişletmek için pilot, kendini açıklamaya ve geri bildirim almaya istekli olmalıdır.
Kör alan: Pilotun başkalarının bildiği ama kendisinin bilmediği özellikleridir. Bu alanda, pilotun farkında olmadığı davranışları, alışkanlıkları, tutumları, duyguları gibi bilgiler yer alır. Bu alandaki bilgiler, pilotun performansını ve ilişkilerini etkileyebilir. Kör alanın dar olması, pilotun kendini geliştirmesini ve başkalarının beklentilerine uyum sağlamasını sağlar. Kör alanı daraltmak için pilot, geri bildirime açık olmalı ve başkalarının görüşlerine saygı duymalıdır.
Gizli alan: Pilotun kendisinin bildiği ama başkalarının bilmediği özellikleridir. Bu alanda, pilotun sakladığı veya paylaşmak istemediği bilgiler yer alır. Bu alandaki bilgiler, pilotun güvenlik duygusunu ve öz saygısını etkileyebilir. Gizli alanın dar olması, pilotun daha şeffaf ve dürüst olmasını sağlar. Gizli alanı daraltmak için pilot, güvenilir kişilerle paylaşımda bulunmalı ve kendini ifade etmeyi öğrenmelidir.
Potansiyel alan: Pilotun hem kendisinin hem de başkalarının bilmediği özellikleridir. Bu alanda, pilotun keşfedilmemiş yetenekleri, potansiyelleri, fırsatları gibi bilgiler yer alır. Bu alandaki bilgiler, pilotun geleceğini şekillendirebilir. Potansiyel alanın dar olması, pilotun daha yaratıcı ve yenilikçi olmasını sağlar. Potansiyel alanı daraltmak için pilot, yeni deneyimlere açık olmalı ve kendini sürekli geliştirmelidir.
Johari Penceresinin Amacı, açık alanı genişletmek ve kör alan, gizli alan ve bilinmeyen alanı daraltmaktır. Böylece hem kendimize hem de başkalarına karşı daha fazla farkındalık, dürüstlük ve güven sağlayabiliriz. Bunun için yapabileceğimiz şeyler şunlardır:
Kendini tanımak: Pilotun kendi güçlü ve zayıf yönlerini fark etmesi ve bunları kabul etmesi
Kendini geliştirmek: Pilotun kendi eksikliklerini gidermesi ve yeni beceriler kazanması
Başkalarını tanımak: Pilotun ekip arkadaşlarının veya yolcuların ihtiyaçlarını ve beklentilerini anlaması
Başkalarıyla iletişim kurmak: Pilotun açık, samimi ve saygılı bir şekilde iletişim kurması
Başkalarıyla işbirliği yapmak: Pilotun ekip ruhu içinde çalışması ve ortak hedeflere ulaşması
Johari penceresi, öz farkındalık geliştirmenin yanı sıra, iletişim, işbirliği, liderlik ve yönetim gibi alanlarda da faydalı olabilir. Özellikle liderler ve yöneticiler için, kendilerini ve takım üyelerini daha iyi tanımak, geri bildirim almak ve vermek, güven ve saygı oluşturmak gibi becerileri geliştirmek için Johari penceresini kullanabilirler.
