Dr. Gloria Willcox Duygu Çarkı Modeli, insanların duygularını ifade etmelerine yardımcı olmak amacıyla tasarlanmış bir araçtır. Duygularımızı doğru bir şekilde ifade etmek veya tanımlamak bazen zor olabilir ve Duygu Çarkı, bu süreci kolaylaştırmak için görsel bir araç olarak kullanılır. Çarkın görseli sayfanın altındadır.
Bazı duygular açık ve net bir şekilde anlaşılabilir. Örneğin, birisi bize kaba davrandığında üzülebiliriz veya uzun bir süre sırada beklerken sıkılabiliriz. Ancak çoğu zaman duygularımız daha karmaşıktır ve açıklamak güçleşebilir. Bazı günler, bir şeyin yanlış olduğunu hissedebiliriz ancak bu hissin tam olarak ne olduğunu anlamakta zorlanırız. Üzgün, sessiz ve normalden farklı hissedebiliriz ancak altta yatan sebebi anlamak güç olabilir. Bunun yanı sıra, pozitif duyguları da bazen anlamlandırmakta zor olabilir. Kimi günler daha enerjik hissedebilir, kendimize güven duyabilir, değerli hissedebilir veya ilham alabiliriz. Ancak pozitif duygularda bile bazen neden böyle hissettiğimizi tam olarak anlayamayabiliriz.
Duygu Çarkı, farklı duyguları daha ayrıntılı ve hassas bir şekilde sunarak, kişilerin duygularını daha doğru bir şekilde tanımlamalarına yardımcı olur. Bu, kişisel iç gözlem, iletişim ve duygusal anlayış için değerli bir araç olabilir ve insanların duygularını daha etkili bir şekilde ifade etmelerine ve anlamalarına yardımcı olabilir. Duygu Çarkı'nı kullanarak, insanlar duygularının farklı katmanlarını keşfedebilir ve iç deneyimlerine daha iyi bir farkındalık geliştirebilir.
Duygu Çarkı, duygularımızı anlamamıza ve onları sözlü ifadelere dökmemize yardımcı olmak için büyük bir tekerlektir. Karmaşık duyguları basitleştirmeye yardımcı olmak için renk kodlu bir yapıya sahiptir. Tekerlek, 6 temel duygudan oluşur ve bunları çevreleyen 2 katman daha vardır. Her duygu için farklı derecelerde duyguları gösteren bu katmanlar bulunur. Duygu Çarkı, belirli duyguları tanımak için kullanılabilir. Farklı varyasyonları da bulunmaktadır ve çoğunlukla temel duygular benzerdir.
Duygu Çarkı, altı temel duygudan oluşur: Üzgün, Öfkeli, Korkmuş, Neşeli, Sevgi dolu, Şaşırmış. Bu altı temel duygu, çoğu diğer duygularımızın temeline indirgenebilecek temel duygulardır. Çarkın merkezinde yer alırlar ve her biri, o temel duyguya ilişkin daha spesifik duygularla çevrilidir. Örneğin, "Üzüntü" temel duygusunun altında, "yalnız," "kırılmış," veya "hayal kırıklığına uğramış" gibi daha spesifik duygular yer alabilir. Tekerleğin en dış halkası ise daha da spesifik duygular içerir, bunlar arasında "kıskanç," "utanmış," "mutlu" ve "sevinçli" gibi duygular yer alır. Duygu Çarkı, duygularımızı tam olarak tanımlayamadığımız zamanlarda bize yardımcı olabilir. Genellikle içinde bulunduğumuz durumda, 6 temel duygudan birinin bir derecesini hissediyoruz, ancak bunun farkında olmayabiliriz. Eğer üzgün olduğunuzu biliyorsanız ancak tam olarak nedenini açıklayamıyorsanız, dış halkalara bakarak daha spesifik duyguları belirlemeye yardımcı olabilir.
Duygu Çarkının Kullanılması:
İlk olarak, hissettiğinizi, 6 temel duygudan biri olarak tanımlamaya çalışın. Daha sonra dışarı doğru ilerleyin ve dış halkalarda bulunan duyguların hissettiğinize yakınlığını kontrol edin. Bir duyguyu belirledikten sonra, tetikleyiciyi belirlemeye çalışın. Duygu Çarkı, aynı anda deneyimleyebileceğimiz binlerce duyguyu ele almamıza yardımcı olabilir. Aslında, yaklaşık 34.000 farklı insan duygusu olduğu söylenir! Birincil duyguyu belirlemek bazen en zor, bazen de en kolay adım olabilir. Üzgün olduğumuzu bilebiliriz, ancak nedenini anlayamayız. Aksi takdirde, birkaç çelişkili duygu hissedebiliriz ve bunların hepsinin aslında üzüntüden kaynaklandığını fark etmeyebiliriz. Hissettiğiniz duyguyu sözcüklere dökmekte zorlanabilirsiniz. Duygu Çarkı bize netlik sağlayabilir. Duygu Çarkı'nı kullanmanın en iyi yolu genellikle sadece ona bakmaktır. Eğer kelimelere dökmekte zorlandığınız bir hissiyatınız varsa, temel duygulara göz atın ve onlardan birine indirgeyip indirgeyemeyeceğinizi görün. Hatta mevcut hissinizin bir yaklaşımını bile bulmak yardımcı olabilir. Hissediyorsanız, temel duyguyu belirledikten sonra, dışarı doğru ilerleyerek dış halkalardaki kelimelerin sizin için geçerli olup olmadığını kontrol edin. Her bir duyguyu geri izlemeye çalışarak, böyle hissetmeye başladığınız zamanı belirleyin. Belirli bir olay ya da size söylenen bir şey olabilir. Alternatif olarak, daha az belirgin de olabilir. İşinizdeki altta yatan bir memnuniyetsizlik öfkeye, üzüntüye, kıskançlığa veya izolasyon hissine yol açabilir. Duygu ve olaylar arasında bağlantılar kurmak, olumsuz duyguların tetikleyicisine yönelik adımlar atmanıza yardımcı olabilir.
Olaylarla duygular arasında bağlantılar kurmak, pazartesi sabahı huzursuzluk ve hayal kırıklığı hissinin basitçe geciken bir tren ya da kötü bir gece uykusundan kaynaklanabileceğini anlamanıza yardımcı olabilir. Öte yandan, bu bağlantılar, hayatımızda hangi alanların ele alınması gerektiğini fark etmemize yardımcı olabilir. Duygularımızı ifade etmek, özellikle olumsuz duygularla başa çıkmak ve anlamak için son derece önemlidir. Ancak zihin çok karmaşık bir yapıya sahiptir ve kendimizi nasıl hissettiğimizi anlamak bazen zor olabilir! Her duyguyu belirli bir his ve tetikleyiciye indirgeyerek, öfke ve korku gibi olumsuz duyguları yönetmemize yardımcı olabiliriz. Zihinsel sağlığımız söz konusu olduğunda duygularımızı ifade etmemiz gerektiği söylenir, ancak peki ya gerçekten nasıl hissettiğinizi bilmiyorsanız ne olur? Duygu Çarkı, duygularımızı parçalamamıza yardımcı olabilir. Öfke, üzüntü veya korku gibi duygular tamamen ezici olabilir, ancak her bir duyguyu parçalara ayırmak onları daha az yoğun hale getirecektir. Duygularımızı parçalara ayırmak, duygularımızın genellikle belirli bir olay tarafından tetiklendiği gerçeğini anlamamıza yardımcı olabilir. Bazen, duyguyu sadece hissetmiyor gibi hissedebiliriz, kendimizi duygunun ta kendisi gibi algılarız. Duygularımızı bölümlemek, onların sadece duygular olduğunu ve bunların üzerine nasıl hareket edeceğimize karar verebileceğimizi fark etmemize yardımcı olabilir.
Duygu Çarkı modelini kullanmanın potansiyel yararları:
Duygusal Farkındalık: “Duygu Çarkı” modeli, pilotların duygusal durumlarını tanımlamalarına ve farkındalıklarını artırmalarına yardımcı olabilir. Bu, pilotların kendi duygusal sağlıklarını izlemelerine ve gerektiğinde destek almalarına yardımcı olabilir.
Stres Yönetimi: Yoğun tempoda çalışan pilotlar, stres altında olabilirler. “Duygu Çarkı” modeli, pilotların stres seviyelerini tanımlamalarına ve stresle başa çıkmak için etkili stratejiler geliştirmelerine yardımcı olabilir.
İletişim ve İşbirliği: Duygusal deneyimleri ifade etmek ve anlamak, pilotların iletişimini güçlendirebilir ve işbirliğini artırabilir. “Duygu Çarkı” modeli, pilotların duygusal deneyimlerini diğer ekip üyeleriyle paylaşmalarına ve birlikte daha etkili çalışmalarına yardımcı olabilir.
Duygusal Denge: Uçuş sürecinde pilotlar, beklenmedik durumlarla karşılaşabilirler. Bu durumlar duygusal dengesizliğe neden olabilir. “Duygu Çarkı” modeli, pilotların duygusal dengeyi korumalarına ve gerektiğinde duygusal destek almalarına yardımcı olabilir.
Özetlemek gerekirse, “Duygu Çarkı” modeli, duygusal sağlık ve dengeyi korumak, stresle başa çıkmak, iletişimi güçlendirmek ve işbirliğini artırmak için bir araç olarak kullanılabilir. Ancak, bu modelin kullanılması, duygusal sağlık konularında profesyonel destek alınması gereken durumlarda da önemlidir.
Örnek
Pilot Kaya, yoğun bir uçuş programı nedeniyle son birkaç haftadır sürekli olarak yorgun hissetmektedir. Bu durum, pilotun duygusal dengesini etkilemeye başlamıştır. Pilot Kaya, Duygu Çarkı modelini kullanarak duygusal deneyimini tanımlama ve yönetme sürecine başlar:
Duygusal Farkındalık: Pilot Kaya, “Duygu Çarkı” modelini kullanarak duygusal durumunu tanımlar. Modeli inceleyerek, kendisini yorgun, stresli ve huzursuz hissettiğini fark eder.
Stres Yönetimi: Pilot Kaya, stresin kaynaklarını belirlemek için “Duygu Çarkı” modelini kullanır. Bu sayede, yoğun uçuş programının ve sürekli yorgunluğun stres seviyesini artırdığını fark eder. Ardından, stresle başa çıkmak için etkili stratejiler belirlemek amacıyla modeli kullanır.
İletişim ve İşbirliği: Pilot Kaya, “Duygu Çarkı” modelini kullanarak duygusal deneyimini diğer ekip üyeleriyle paylaşır. Modeli kullanarak duygusal durumunu ifade eder ve yardım talep eder. Bu, diğer ekip üyelerinin Pilot Kaya'ya destek olmalarını sağlar ve işbirliğini artırır.
Duygusal Denge: Pilot Kaya, “Duygu Çarkı” modelini kullanarak duygusal dengeyi korumak için stratejiler geliştirir. Örneğin, daha fazla dinlenmeye ve uyumaya odaklanır. Ayrıca, stresle başa çıkmak için egzersiz yapma veya meditasyon gibi aktivitelere zaman ayırır.
Bu örnek senaryoda, Pilot Kaya “Duygu Çarkı” modelini kullanarak duygusal deneyimini tanımlar, stresle başa çıkar, iletişimi güçlendirir ve duygusal dengesini korur. Bu da pilotun duygusal sağlığını destekler ve performansını etkileyebilecek olumsuz etkileri azaltır.
Sözün Özü;
Renk kodlu bu çark, nasıl hissettiğimizi tanımamıza ve anlamamıza yardımcı olabilir. Çark, 6 temel duygudan oluşur ve bu temel duygulardan kaynaklanan birçok farklı duyguyu listeler. Nasıl hissettiğimizi belirledikten sonra, bu duygulara yol açan nedir diye düşünebilir ve bununla ilgili adımlar atabiliriz. Duygularımızı olaylara indirgeyerek, duyguların çok daha az ezici hissettirebiliriz.
Havacılık Sektöründen Örnekler;
Örnek-1:
Fahrettin, bir ticari Havayolu Pilotu olarak çalışıyor ve düzenli olarak uzun mesafeli uçuşlar gerçekleştiriyor. Son zamanlarda, iş stresi ve ailesinden uzakta olmanın getirdiği özlem nedeniyle duygusal olarak kendini sıkışmış hissediyor. Uçuşlarda yoğun çalışma ve zaman dilimlerinin değişmesi, uyku düzenini de etkilemiş.
Fahrettin, bir uçuş öncesi hazırlık sürecinde, Duygu Çarkını kullanmaya karar verir. Çarkı inceleyerek, hissettiği duyguları daha iyi anlamak ve bunları daha spesifik bir şekilde ifade etmek için kullanır.
İlk adım olarak, Duygu Çarkında 6 temel duygudan birini belirlemeye çalışır. Stresli bir dönemden geçtiği için, özellikle "üzgün" ve "korkmuş" gibi olumsuz duygular hissedebileceğini düşünüyor.
Daha sonra, temel duyguların etrafındaki dış halkalara bakar ve kendisine en uygun olan daha spesifik duyguları seçmeye çalışır. Bu halkalarda "endişeli," "özlemli," "gergin" ve "endişeli" gibi duygular olduğunu görür. Bu duyguların kendini daha iyi ifade etmesine yardımcı olabileceğini düşünür.
Sonraki adımda, bu duyguların nedenlerini düşünmeye başlar. İş stresi ve ailesinden uzak olmanın getirdiği özlem, kendini "üzgün" ve "özlemli" hissetmesine neden olan ana tetikleyicilerdir.
Fahrettin, duygularının farkına vararak, bu duygularla başa çıkmak için daha sağlıklı stratejiler geliştirebilir. Uçuş öncesi meditasyon yaparak veya stresle başa çıkmak için egzersiz yaparak duygusal ihtiyaçlarını karşılamaya çalışabilir. Ayrıca, iş dışında zaman geçirerek ailesi ve arkadaşlarıyla iletişimi artırabilir ve duygusal destek alabilir. Duygu Çarkını düzenli olarak kullanarak duygularını takip edebilir ve olumlu bir duygusal sağlık için farkındalık geliştirebilir.
Örnek-2:
Emel, bir ticari Havayolu Pilotudur ve son zamanlarda yoğun bir çalışma programıyla karşı karşıyadır. Sürekli olarak uzun uçuşlar yapıyor ve zaman dilimlerindeki değişimlerden dolayı uyku düzeni bozulmuş durumdadır. Bu durum onu zaman zaman yorgun ve sinirli hissettiriyor. Bir gün, Emel kendini özellikle sinirli ve gergin hissediyor, ancak tam olarak neyin bu duyguları tetiklediğini anlayamıyor. Duygu Çarkını kullanmaya karar verir ve duygusal durumunu daha iyi anlamak için onu kullanmaya başlar.
İlk olarak, Duygu Çarkında 6 temel duygudan birini belirlemeye çalışır. Özellikle "sinirli" ve "gergin" gibi olumsuz duyguları hissediyor.
Daha sonra, temel duyguların etrafındaki dış halkalara bakar ve kendisine daha spesifik duyguları seçmeye çalışır. Bu halkalarda "tahammülsüz," "endişeli," "güvensiz" ve "tedirgin" gibi duygular olduğunu görür. Bu duyguların kendini daha iyi ifade etmesine yardımcı olabileceğini düşünür.
Sonraki adımda, bu duyguların nedenlerini düşünmeye başlar. Yoğun çalışma programı, uyku düzeninin bozulması ve yaşanan seyahat sıkıntıları ve kısıtlamaları, kendini "sinirli" ve "gergin" hissetmesine neden olan ana tetikleyicilerdir.
Emel, duygularının farkına vararak, stresle başa çıkmak için daha sağlıklı stratejiler geliştirebilir. Düzenli olarak dinlenmeye özen göstererek uyku düzenini düzeltebilir ve egzersiz yaparak stresi azaltmaya çalışabilir. Ayrıca, iş dışında zaman geçirerek ve hobilerine yönelerek duygusal dengeyi sağlayabilir. Duygu Çarkını düzenli olarak kullanmaya devam ederek, duygusal durumunu izleyebilir ve kendini daha iyi anlamaya devam edebilir. Bu, duygusal sağlığını korumak ve iş stresiyle daha etkili bir şekilde başa çıkmak için ona yardımcı olabilir.
Örnek-3:
Leyla, bir ticari havayolu şirketinde Uçak Kabin Amiri olarak çalışıyor. Çalışma koşulları sıklıkla zorlayıcı olabiliyor; uzun uçuş süreleri, sık program değişiklikleri, yolcu talepleri ve ekip arkadaşlarının iletişim gereksinimleri ile başa çıkması gerekiyor. Son zamanlarda, yoğun iş temposu nedeniyle stres ve baskı altında hissettiğini fark ediyor.
Bir gün, kabin ekibinden birkaç üyeyle arasında yaşanan bir anlaşmazlık ve yolcularla ilgili bazı zorluklar, Leyla'nın sinirli ve endişeli hissetmesine yol açıyor. Ancak tam olarak neyin bu duyguları tetiklediğini ve nasıl başa çıkacağını anlamakta zorlanıyor. Duygu Çarkını kullanarak duygusal durumunu daha iyi anlamak ve etkili bir şekilde yönetmek için bu aracı kullanmaya karar verir.
İlk olarak, Duygu Çarkında 6 temel duygudan birini belirlemeye çalışır. Özellikle "sinirli" ve "endişeli" gibi olumsuz duyguları hissediyor.
Daha sonra, temel duyguların etrafındaki dış halkalara bakar ve kendisine daha spesifik duyguları seçmeye çalışır. Bu halkalarda "öfkeli," "stresli," "güvensiz" ve "kaygılı" gibi duygular olduğunu görür. Bu duyguların kendini daha iyi ifade etmesine yardımcı olabileceğini düşünür.
Sonraki adımda, bu duyguların nedenlerini düşünmeye başlar. Anlaşmazlık yaşadığı kabin ekibi üyeleri ve yolcularla yaşanan zorluklar, kendini "sinirli" ve "endişeli" hissetmesine neden olan ana tetikleyicilerdir.
Leyla, duygularının farkına vararak, bu duyguları etkili bir şekilde yönetmek için stratejiler geliştirebilir. Mürettebat arasında daha iyi iletişim kurmaya ve çatışmaları çözmeye odaklanabilir. Aynı zamanda, yolcularla daha empatik bir şekilde iletişim kurarak zorlukları daha iyi yönetmeye çalışabilir. Duygu Çarkını düzenli olarak kullanarak duygusal durumunu izleyebilir ve kendini daha iyi anlamaya devam edebilir. Bu, Leyla'nın stresli iş ortamında daha sağlıklı bir şekilde çalışmasına yardımcı olabilir ve kabin ekibini daha iyi yönlendirmesine ve desteklemesine olanak tanır.
Örnek-4:
Mert, bir Hava Trafik Kontrolörü olarak çalışıyor ve yoğun hava trafiğinin olduğu bir havaalanında görev yapıyor. Hava trafik kontrolü, yüksek düzeyde konsantrasyon ve hassasiyet gerektiren zorlu bir meslektir. Mert, son zamanlarda iş stresi ve yoğunluktan dolayı duygusal olarak yorgun düşmeye başlamıştır.
Bir gün, bir acil durum ve yoğun hava trafiği arasında denge kurmak zorunda kaldığı bir durumla karşı karşıya kalır ve bu durumda kendini sinirli ve stresli hisseder. Ancak tam olarak neyin bu duyguları tetiklediğini ve nasıl başa çıkacağını anlamakta zorlanıyor. Duygu Çarkını kullanarak duygusal durumunu daha iyi anlamak ve etkili bir şekilde yönetmek için bu aracı kullanmaya karar verir.
İlk olarak, Duygu Çarkında 6 temel duygudan birini belirlemeye çalışır. Özellikle "sinirli" ve "stresli" gibi olumsuz duyguları hissediyor.
Daha sonra, temel duyguların etrafındaki dış halkalara bakar ve kendisine daha spesifik duyguları seçmeye çalışır. Bu halkalarda "endişeli," "yorgun," "heyecanlı" ve "güvensiz" gibi duygular olduğunu görür. Bu duyguların kendini daha iyi ifade etmesine yardımcı olabileceğini düşünür.
Sonraki adımda, bu duyguların nedenlerini düşünmeye başlar. Acil durum ve yoğun hava trafiği, kendini "sinirli" ve "stresli" hissetmesine neden olan ana tetikleyicilerdir.
Mert, duygularının farkına vararak, bu duyguları etkili bir şekilde yönetmek için stratejiler geliştirebilir. Daha fazla mola vererek veya iş yükünü daha iyi yöneterek stresi azaltmaya çalışabilir. Aynı zamanda, acil durumlarla başa çıkmak için daha iyi planlama yapmaya ve daha etkili iletişim kurmaya odaklanabilir. Duygu Çarkını düzenli olarak kullanarak duygusal durumunu izleyebilir ve kendini daha iyi anlamaya devam edebilir. Bu, Mert'in yoğun ve stresli iş ortamında daha sağlıklı bir şekilde çalışmasına yardımcı olabilir ve hava trafik kontrolünde daha başarılı ve güvenli bir şekilde görev yapmasına olanak tanır.
Örnek-5:
Ahmet, bir ticari havayolu şirketinde Uçak Bakım Teknisyeni olarak çalışıyor. Görevi, uçakların bakım ve onarımını zamanında ve eksiksiz bir şekilde yapmak, güvenli ve sorunsuz uçuşlar sağlamak için kritik öneme sahiptir. Ahmet, son zamanlarda iş yükünün artması ve yoğunluğunun artması nedeniyle stresli ve gergin hissediyor.
Bir gün, bir uçağın beklenmedik bir arıza yaşadığı ve acil bir onarıma ihtiyacı olduğu ortaya çıkıyor. Bu durumda, Ahmet kendini daha da stresli ve endişeli hissediyor. Ancak tam olarak neyin bu duyguları tetiklediğini ve nasıl başa çıkacağını anlamakta zorlanıyor. Duygu Çarkını kullanarak duygusal durumunu daha iyi anlamak ve etkili bir şekilde yönetmek için bu aracı kullanmaya karar verir.
İlk olarak, Duygu Çarkında 6 temel duygudan birini belirlemeye çalışır. Özellikle "stresli" ve "endişeli" gibi olumsuz duyguları hissediyor.
Daha sonra, temel duyguların etrafındaki dış halkalara bakar ve kendisine daha spesifik duyguları seçmeye çalışır. Bu halkalarda "güvensiz," "tedirgin," "yorgun" ve "sıkılmış" gibi duygular olduğunu görür. Bu duyguların kendini daha iyi ifade etmesine yardımcı olabileceğini düşünür.
Sonraki adımda, bu duyguların nedenlerini düşünmeye başlar. Beklenmedik uçak arızası ve acil onarım ihtiyacı, kendini "stresli" ve "endişeli" hissetmesine neden olan ana tetikleyicilerdir.
Ahmet, duygularının farkına vararak, bu duyguları etkili bir şekilde yönetmek için stratejiler geliştirebilir. Acil durumda soğukkanlı kalmaya ve sorunu çözmek için iş arkadaşlarıyla daha iyi iletişim kurmaya odaklanabilir. Aynı zamanda, iş yükünü daha iyi planlama yaparak ve mola vererek stresi azaltmaya çalışabilir. Duygu Çarkını düzenli olarak kullanarak duygusal durumunu izleyebilir ve kendini daha iyi anlamaya devam edebilir. Bu, Ahmet'in yoğun ve stresli iş ortamında daha sağlıklı bir şekilde çalışmasına yardımcı olabilir ve uçakların bakım ve onarımını daha etkili bir şekilde gerçekleştirmesine olanak tanır.
Bu örneklerde bahsedilen durumlar ile ilgili olarak şu sorular da farkındalığı ve davranış şeklini belirlemede katkı sağlar.
Bu duyguların kaynağı nedir?
Bu duyguları sürdürmek / değiştirmek istiyor muyum?
Eğer istiyorsam, hangi duyguları hissetmek isterim?
Bu duygulara ulaşmak için ne yapabilirim?
Bu soruları cevaplayarak, duygularınızı daha iyi tanıyabilir, paylaşabilir ve pekiştirebilirsiniz. Ayrıca, çarktaki köprüleri kullanarak, bir duygudan diğerine nasıl geçebileceğinizi de görebilirsiniz. Duygu Çarkı modeli size duygusal farkındalık ve gelişim konusunda rehberlik edebilir.
Willcox Duygu Çarkı
