Bir çok alanda olduğu gibi havacılık sektöründe de wellbeing konusunun önemi ve gerekliliğini vurgulayan ve araştırmalara dayanan eylem planları sunan çalışmalar sürdürülmektedir. Havacılık konusunda önemli otoritelerden biri olan EASA (European Aviation Safety Agency) Avrupa Birliği Havacılık Güvenliği Ajansı bu konuda çalışmalar yürütmekte olup bir doküman hazırlamıştır. Bu dokümanın amacı, kişisel refahı geliştirmeya yardımcı olmaktır. Bu süreçte, sosyalleşilen ve birlikte çalışılan kişilere de yardımcı olunması beklenmektedir. Çünkü, refah ve güvenlik açısından birbirimize kritik bir şekilde bağımlıyız. Bu doküman, refah durumumuzu korumak veya iyileştirmek için her birimizin kararlar almasına ve eylemler yapmasına olanak tanıyan bazı temel psikolojik kavramlara dayanan basit araçlar sunmaktadır.
Bu dokümanda yer alan görüşler kısaca aşağıda özetlemeye çalışacağım. Wellbeing yolculuğu, kişisel refahınızı iyileştirmenize yardımcı olmak için tasarlanmış bir dizi araç ve kavramlarla başlar. İlk adım, kendinize her gün 3 soru sormaktır:
"Nasıl hissediyorum?",
"Nasıl gidiyorum?" ve
"Durumu nasıl düzeltebilirim?".
Bu sorulara dürüstçe cevap vermek, refahınızı iyileştirmek için bir adım atmanızı sağlar. Bu yolculukta size rehberlik edecek bir dizi faktör ve davranış vardır. Her faktörle ilişkili davranışlara yatırım yaptıkça, refahınızı daha da güçlendirebilirsiniz. Herhangi bir alanda yapacağınız eylem olumlu bir etkiye sahip olacaktır, ancak en iyi sonuçları bütüncül bir yaklaşımla elde edebilirsiniz.
Bu sorulara paralel olarak, Wellbeing Çarkında yer alan faktörler sizin, sağlığınızın ve sosyal çevrenizin bağlantısını göstermektedir. Bu çark, kişinin refahını değerlendirmek ve iyileştirmek için kullanılan bir araçtır. Çarktaki konulardan en önemlilerden biri strestir. Stres, durumsal taleplerin algılanan başa çıkma yeteneğimizi aştığı durumlarda vücudumuzda meydana gelen bir durumdur. Stresinizi kabul edilebilir bir seviyede yönetmek, kişisel iyilik halinizin temel bir unsuru olarak önemlidir. Öz değerlendirmeniz sonucunda stresle başa çıkma becerinizi İYİ olarak değerlendirdiyseniz, bu bölüm size bunu sürdürmenizde yardımcı olacaktır. Eğer değerlendirmeniz ORTA veya ZAYIF ise, bu bölüm size durumu iyileştirmenizde yardımcı olacaktır. Yetişkinler için tipik bir kabul edilebilir stres seviyesi yoktur. Stres, bireysel bir tepkidir: sizin stresli bulduğunuz bir şey, başkası için stresli olmayabilir. Stres seviyenizi yönetememek, kısa vadede size olumsuz etkileri olabilir. Stresin potansiyel belirtileri arasında kas gerilimi, gergin baş ağrıları, sıkılmış çene, hızlı kalp atışı, ruh hali değişiklikleri, sabırsızlık, öfke, konsantrasyon kaybı, baskıcılık, kaba konuşma gibi belirtiler yer alır. Bu belirtilerden herhangi birini siz veya yakınlarınız fark ederseniz, olumsuz stres yaşadığınızı düşünebilirsiniz. Stres tepkinizi iyileştirmeye yardımcı olabilecek düzenli olarak uygulayabileceğiniz basit eylemler vardır. Bunlar arasında kontrollü nefes alma tekniklerini öğrenmek ve kullanmak, iyi sosyal ilişkilere sahip olmak, kişisel olarak rahatlamanızı sağlayan bir aktiviteyle düzenli olarak meşgul olmak, gün içinde fiziksel aktivite yapmak, sizi strese sokan durumları farklı bir şekilde görmeye çalışmak, yardımcı olmayan düşünceleri sorgulamak yer alır. Dokümanda anksiyete konusuna özel bir bölüm ayrılmıştır. Bu bölümde kısaca vurgulanan konular şunlardır.
Normal endişeler veya belirsizliklerin, gerçek kanıt olmaksızın gelecekte olabilecek şeyler hakkında aşırı endişelenmemize neden olduğunda, kaygı duymamız tipik bir tepki olarak ortaya çıkar.
Kaygılarınızı kabul edilebilir bir seviyede yönetmenize yardımcı olabilecek eylemler ve teknikler üzerinde çalışmak yararlı olacaktır.
Eğer bireysel önlemlere rağmen kaygı sorunlarınız devam eder veya kötüleşirse, bir doktora veya uzmana başvurmanız önerilmektedir.
Uyku hem çarkta yer alan hem de insanın varlığı, enerjisi ve verimliliği için önemli bir kavramdır.
Uyku, vücudumuzun günlük aktivitelerden iyileşmesini sağlar.
Yeterli kaliteli uyku almak kişisel sağlığınızın önemli bir unsurdur.
Uyku düzeninizi belirli saatlere ayarlayın ve uyandığınızda dinlenmiş hissetmek için düzenli uyku saatleri belirleyin.
Uyku alanınızın sessiz, karanlık ve uygun bir sıcaklıkta olmasını sağlayın.
Yatmadan 2 saat önce ağır yemek yemeyin ve kafein veya alkol tüketmeyin.
Gün içinde fiziksel aktivite yapmaya özen gösterin.
Uyumadan önce bir süre okuma, sohbet etme veya günü düşünme gibi aktivitelerle zihninizi rahatlatın.
Uyumadan önce bir saat boyunca telefon, tablet veya bilgisayar ekranı kullanmayın.
Uyuyamıyorsanız, kalkıp yapıcı ve düşük çaba gerektiren bir şeyler yapın, ardından tekrar yatağa dönün.
Eğer uykuyla ilgili sorunlar devam eder veya yaşam kalitenizi etkilerse, doktorunuza veya uyku uzmanına başvurmanız önerilir.
Ayrıca bir psikolog veya psikoterapiste başvurmayı düşünebilirsiniz.
Diyet bölümünde, yeme ve içme alışkanlıklarımızın nasıl hissettiğimizi, düşündüğümüzü ve davrandığımızı etkilediği anlatılmaktadır. Dengeli bir diyetin kişisel sağlığımızın önemli bir unsuru olduğu vurgulanmaktadır. Daha iyi bir diyet için öneriler sunulmuş ve olumsuz etkileri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca, yeterli sıvı alımının kaygı düzeyini etkileyebileceği ve alkolün dehidrasyona neden olabileceği belirtilmiştir.
Egzersiz bölümünde, fiziksel aktivitenin önemi vurgulanmaktadır. Egzersiz yapmanın fiziksel sağlık üzerinde olumlu etkileri olduğu belirtilmektedir. Ayrıca, egzersizin ruh halini iyileştirdiği ve stresle başa çıkmada daha dirençli olmayı sağladığı ifade edilmektedir. Önerilen eylemler arasında her gün düzenli bir zaman belirlemek, keyif aldığınız bir aktivite bulmak, başkalarını dahil etmek, mümkünse egzersizi açık havada yapmak ve hareketlerinizi sınırlıysanız çevrimiçi kaynakları kullanmak yer almaktadır. Eğer bir yakınınızda bu belirtileri görüyorsanız veya başka birinin bu sorunla karşı karşıya olduğunu fark ederseniz, onlara bu bilgi sayfasına erişim imkânı sunabilirsiniz. Aktiviteler bölümünde, günlük yaşamınızı yapılandırmanıza ve anlam katmanıza yardımcı olan şeylerdir. Bu bölüm, kişisel odaklanmanızı sağlamak ve iyi olmanızı desteklemek için önemli bir unsurdur. Aktivitelerinizi düzenli olarak yapmamak, kısa vadede birkaç alanda olumsuz etkilere neden olabilir. Beden, zihin ve sosyal alanlarda aktivitelerin eksikliği belirtilerine yol açabilir. Aktiviteler, uyku, diyet, egzersiz, stres, ilişkiler gibi diğer bölümlerdeki bileşenleri içerebilir ve önerilerle bağlantılı olabilir.
İlişkiler bölümünde, ilişkilerimizin sağlığı ve kalitesinin uyku, beslenme, ruh hali, tutum ve karar verme gibi diğer yaşam alanlarımızı nasıl etkilediği üzerinde durulmaktadır. İnsanlarla zaman geçirmek, güven duygusu sağlayan, yardımlaşma ve destek alma gibi unsurlar, bize kimlik ve amaç duygusu verir. Kendimize ve başkalarına karşı nazik olmak, olumlu ilişkiler geliştirmek ve sürdürmek için çok önemlidir. İlişkilerde dürüst ve doğru iki yönlü geri bildirim, güven gerektiren her ilişkide kritik öneme sahiptir.
Bu bölümde ayrıca, sosyal ilişkilerimizin kalitesini değerlendirmemizi sağlayacak bir öz değerlendirme yapmamız önerilmektedir. Eğer sosyal ilişkilerimizi iyi olarak değerlendiriyorsak, bu bölüm bize bu durumu sürdürmemiz için yardımcı olacaktır. Ancak, sosyal ilişkilerimizi orta veya kötü olarak değerlendiriyorsak, bu durumu iyileştirmek için eylem planları oluşturmak yararlı olacaktır.
Sosyal refahımız, uyku, beslenme, ruh hali, tutum ve karar verme gibi diğer yaşam alanlarımızı etkiler. Sosyal ilişkilerimizi yönetememek, kısa vadede aşağıdaki olumsuz etkilere neden olabilir:
Zihinsel olarak kötü kararlar almak,
Dikkat ve odaklanma sorunları,
Sinirlilik, düşük ruh hali,
İlgi kaybı, sabırsızlık, patlamalar.
Bedensel olarak ise,
Gün boyunca yorgunluk, uykusuzluk,
Yeterince dinlenememe,
Daha fazla yemek yeme, rahatlama amaçlı yeme,
Gerginlik baş ağrıları.
Sosyal olarak ise,
Başkalarına ilgi duymama,
İnsanlardan uzaklaşma,
Sosyal etkileşimlerin sıklığını azaltma,
Sorunları ve duyguları konuşmama,
Yardım istememe isteksizliği gibi etkiler görülebilir.
Mevcut durumunuzla nasıl başa çıktığınızı değerlendirmek için "İyi", "Orta" veya "Kötü" olarak yanıtlayabileceğiniz bir değerlendirme yapmanız önerilmektedir.
EASA Wellbeing Yaklaşımının Faydaları
Bireyin psikolojik iyi oluşunu artırır. Psikolojik iyi oluş, bireyin hayatından duyduğu tatmin, kendine güven, anlam ve amaç gibi olumlu duygu ve düşünceleri ifade eder. Psikolojik iyi oluşun ölçülmesi ve geliştirilmesi, bireyin yaşam kalitesini artırmak, mutluluk ve huzur sağlamak için önemlidir.
Bireyin fiziksel sağlığını iyileştirir. Fiziksel sağlık, bireyin vücudunun işlevlerini yerine getirebilmesi, hastalıklardan korunabilmesi ve iyileşebilmesi durumudur. Fiziksel sağlığın ölçülmesi ve geliştirilmesi, bireyin enerji seviyesini yükseltmek, bağışıklık sistemini güçlendirmek, yaşlanma sürecini yavaşlatmak için önemlidir.
Bireyin sosyal sağlığını geliştirir. Sosyal sağlık, bireyin diğer insanlarla kurduğu ilişkilerin niteliği ve niceliğidir. Sosyal sağlığın ölçülmesi ve geliştirilmesi, bireyin sosyal destek, aidiyet, sevgi ve saygı gibi ihtiyaçlarını karşılamak, yalnızlık ve izolasyonu önlemek için önemlidir.
Bireyin iş performansını ve güvenliğini artırır. İş performansı, bireyin işte gösterdiği başarı, verimlilik, kalite ve etkinliktir. İş güvenliği, bireyin işte karşılaştığı risk, tehlike, kaza ve yaralanma olasılığıdır. İş performansının ve güvenliğinin ölçülmesi ve geliştirilmesi, bireyin iş tatminini, bağlılığını, motivasyonunu ve kariyerini ilerletmek, iş stresini, tükenmişliğini, çatışmasını ve ayrılığını azaltmak için önemlidir.
EASA Wellbeing yaklaşımının faydaları, havacılık sektöründe çalışan kişilerin hem kendileri hem de çalıştıkları kurumlar için faydalıdır. EASA Wellbeing yaklaşımını uygulayan kişiler, daha sağlıklı, mutlu ve başarılı bir yaşam sürerler. Ayrıca, havacılık sektörünün kalitesini, güvenliğini, verimliliğini ve rekabet gücünü yükseltirler.
Havacılık şirketleri EASA Wellbeing yaklaşımını nasıl benimseyebilirler?
EASA Wellbeing yaklaşımının tanıtılması ve farkındalığının artırılması. Havacılık sektöründe çalışan kişilere, EASA Wellbeing yaklaşımının ne olduğu, neden önemli olduğu, nasıl uygulanacağı ve ne gibi faydalar sağlayacağı konusunda bilgi verilir. Bu amaçla, EASA Wellbeing Rehberi ve EASA Wellbeing Kaynak Merkezi gibi kaynaklar kullanılabilir. Ayrıca, EASA Wellbeing yaklaşımı ile ilgili eğitim, seminer, atölye, webinar gibi etkinlikler düzenlenebilir.
EASA Wellbeing yaklaşımının ölçülmesi ve değerlendirilmesi. Havacılık sektöründe çalışan kişilerin iyi oluş seviyeleri, psikolojik iyi oluş, fiziksel sağlık, sosyal sağlık, iş performansı ve güvenliği gibi kriterlerle ölçülür ve değerlendirilir. Bu amaçla, EASA Wellbeing yaklaşımının altı bileşenine ilişkin anket, test, ölçek, envanter gibi araçlar kullanılabilir. Ayrıca, EASA Wellbeing yaklaşımının uygulanmasının etkinliği, sonuçları ve geri bildirimleri de takip edilir ve raporlanır.
EASA Wellbeing yaklaşımının geliştirilmesi ve iyileştirilmesi. Havacılık sektöründe çalışan kişilerin iyi oluş seviyelerini artırmak için, EASA Wellbeing yaklaşımının altı bileşenine ilişkin hizmet, destek, kaynak, politika, strateji, eylem planı gibi çözümler geliştirilir ve iyileştirilir. Bu amaçla, EASA Wellbeing yaklaşımının uygulanmasında karşılaşılan sorunlar, zorluklar, ihtiyaçlar, beklentiler, öneriler, başarılar, örnekler gibi veriler analiz edilir ve değerlendirilir.
EASA Wellbeing yaklaşımını benimseyen havacılık şirketleri, hem çalışanlarının hem de kurumlarının faydasını sağlar. EASA Wellbeing yaklaşımını uygulayan çalışanlar, daha sağlıklı, mutlu ve başarılı bir yaşam sürerler. Ayrıca, havacılık sektörünün kalitesini, güvenliğini, verimliliğini ve rekabet gücünü yükseltirler.