Ryff Psikolojik İyi Oluş, bireyin hayatından duyduğu tatmin, kendine güven, anlam ve amaç gibi olumlu duygu ve düşünceleri ifade eder. Psikolojik iyi oluşun ölçülmesi ve geliştirilmesi, bireyin yaşam kalitesini artırmak, mutluluk ve huzur sağlamak için önemlidir. Psikolojik iyi oluşun altı boyutu, Ryff tarafından tanımlanmıştır. Bu boyutlar şunlardır: Özerklik, kendini kabul, çevresel hakimiyet, bireysel gelişim, yaşam amacı ve diğerleriyle olumlu ilişkiler. Bu boyutlar, bireyin kendi iç dünyası, çevresi ve diğer insanlarla olan ilişkisi hakkında bilgi verir.
EASA Wellbeing Yaklaşımı, havacılık sektöründe çalışan kişilerin fiziksel ve zihinsel sağlığını korumak ve geliştirmek için tasarlanmış bir programdır. Bu program, bireyin stres, uyku, diyet, egzersizler, aktiviteler ve ilişkiler gibi altı temel bileşene dikkat etmesini önerir. Bu bileşenler, bireyin iyi oluşunu etkileyen faktörlerdir.
Bu çalışmada, Ryff'in psikolojik iyi oluşun altı boyutu ile EASA Wellbeing yaklaşımının 6 bileşeni arasındaki ilişki ve etkileşimi ayrı ayrı sıralayacağız. Ayrıca, havayolu pilotu için bu ilişki ve etkileşimi örneklerle açıklayacağız. Bu çalışmanın amacı, havayolu pilotlarının psikolojik iyi oluşlarını nasıl artırabileceklerine dair ipuçları vermek ve onlara daha sağlıklı, mutlu ve başarılı bir yaşam sunmaktır.
1. Özerklik
Özerklik, bireyin kendi kararlarını verebilme, kendi davranışlarını düzenleyebilme ve sosyal baskılara direnebilme yeteneğini ifade eder. EASA Wellbeing yaklaşımının 6 bileşeninden (stres, uyku, diyet, egzersizler, aktiviteler, ilişkiler), özerkliğe etki ve katkı sağlayanlar şunlardır:
Stres: Stres, bireyin kendini kontrol edememe, çaresizlik ve yetersizlik hissetmesine neden olabilir. Bu nedenle, stresi tanımak, kaynaklarını belirlemek ve başa çıkma stratejileri geliştirmek, bireyin özerkliğini artırmaya yardımcı olabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası stresli durumlarla karşılaştığında, nefes egzersizleri, gevşeme teknikleri veya olumlu düşünce biçimleri gibi yöntemlerle stresini azaltabilir.
Uyku: Uyku, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını koruması, dikkatini, hafızasını ve öğrenmesini geliştirmesi, duygularını ve davranışlarını düzenlemesi için gereklidir. Uyku yoksunluğu, bireyin karar verme, problem çözme, yaratıcılık ve esneklik gibi özerklikle ilgili becerilerini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş performansını ve güvenliğini artırmak için uyku hijyenine, uyku kalitesine ve uyku süresine dikkat etmelidir.
Diyet: Diyet, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını etkiler, ruh halini, enerji seviyesini, konsantrasyonunu ve stres toleransını değiştirir. Dengeli, sağlıklı ve düzenli bir beslenme alışkanlığı, bireyin özerkliğini desteklerken, yetersiz, aşırı veya düzensiz bir beslenme alışkanlığı, bireyin özerkliğini zayıflatabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası yeterli miktarda su içmeye, şekerli, yağlı veya işlenmiş gıdalardan kaçınmaya, vitamin, mineral ve protein açısından zengin gıdalar tüketmeye özen gösterebilir.
Egzersizler: Egzersizler, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını iyileştirir, stresi azaltır, ruh halini düzeltir, enerjiyi artırır ve öz saygıyı yükseltir. Düzenli olarak aerobik, kuvvet veya esneklik egzersizleri yapmak, bireyin özerkliğini geliştirirken, hareketsiz bir yaşam tarzı, bireyin özerkliğini azaltabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası ısınma, soğuma ve germe hareketleri yapabilir, haftada en az üç gün 30 dakika veya daha fazla egzersiz yapabilir.
Aktiviteler: Aktiviteler, bireyin kendini ifade etmesine, ilgi ve yeteneklerini ortaya koymasına ve kendine güven duymasına olanak sağlar. Hobilerine, sanatsal veya kültürel faaliyetlere, gönüllü çalışmalara veya kişisel gelişimine yönelik aktiviteler yapmak, bireyin özerkliğini pekiştirirken, pasif veya monoton aktiviteler yapmak, bireyin özerkliğini zedeler. Örneğin, bir havayolu pilotu, boş zamanlarında müzik, resim, yabancı dil, yoga veya meditasyon gibi aktiviteler yaparak özerkliğini artırabilir.
İlişkiler: İlişkiler, bireyin sosyal destek, aidiyet, sevgi ve saygı gibi ihtiyaçlarını karşılar, hayatına anlam ve amaç katar, yalnızlık ve izolasyonu önler. Aile, arkadaş, meslektaş veya diğer sosyal gruplarla sağlıklı ve sıcak ilişkiler kurmak, bireyin özerkliğini güçlendirirken, toksik, soğuk veya yüzeysel ilişkiler kurmak, bireyin özerkliğini zayıflatır. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası iletişim kurduğu kişilerle samimi, saygılı ve destekleyici bir tutum sergileyebilir, iş dışında sevdiği insanlarla vakit geçirebilir, sosyal ağını genişletebilir.
2. Kendini Kabul
Kendini kabul, bireyin kendisinin farkında olması, güçlü ve zayıf yönlerini kabul etmesi ve geçmiş deneyimlerinden memnun olması anlamına gelir. EASA Wellbeing yaklaşımının 6 bileşeninden (stres, uyku, diyet, egzersizler, aktiviteler, ilişkiler), kendini kabule etki ve katkı sağlayanlar şunlardır:
Stres: Stres, bireyin kendini eleştirme, suçlama, reddetme veya değersiz hissetme gibi olumsuz duygu ve düşüncelere kapılmasına neden olabilir. Bu nedenle, stresle başa çıkmak için kendine şefkatli, anlayışlı ve destekleyici olmak, bireyin kendini kabulünü artırmaya yardımcı olabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş sırasında veya sonrasında stresli hissettiğinde, kendisine sakinleşmesi, durumu kabul etmesi ve kendisini affetmesi için telkinlerde bulunabilir.
Uyku: Uyku, bireyin kendini tanıma, değerlendirme ve geliştirme süreçlerinde önemli bir rol oynar. Uyku sırasında, bireyin beyni, gün içinde yaşadığı olayları, duyguları ve öğrendikleri işler, depolar ve anlamlandırır. Uyku kalitesi ve süresi, bireyin kendini kabulüne etki eder. Yeterli ve kaliteli uyku, bireyin kendine güvenini, öz saygısını ve öz farkındalığını artırırken, uyku yoksunluğu, bireyin kendini eleştirme, suçlama veya reddetme eğilimini artırabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası uyku hijyenine dikkat ederek, kendini kabulünü geliştirebilir.
Diyet: Diyet, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını etkiler, ruh halini, enerji seviyesini, konsantrasyonunu ve stres toleransını değiştirir. Dengeli, sağlıklı ve düzenli bir beslenme alışkanlığı, bireyin kendini kabulünü desteklerken, yetersiz, aşırı veya düzensiz bir beslenme alışkanlığı, bireyin kendini kabulünü zayıflatabilir. Beslenme alışkanlığı, bireyin kendine verdiği değeri, kendisiyle olan ilişkisini ve kendisi hakkındaki inançlarını yansıtır. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası yeterli miktarda su içmeye, şekerli, yağlı veya işlenmiş gıdalardan kaçınmaya, vitamin, mineral ve protein açısından zengin gıdalar tüketmeye özen gösterebilir.
Egzersizler: Egzersizler, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını iyileştirir, stresi azaltır, ruh halini düzeltir, enerjiyi artırır ve öz saygıyı yükseltir. Düzenli olarak aerobik, kuvvet veya esneklik egzersizleri yapmak, bireyin kendini kabulünü geliştirirken, hareketsiz bir yaşam tarzı, bireyin kendini kabulünü azaltabilir. Egzersiz yapmak, bireyin kendini tanımasına, potansiyelini keşfetmesine ve kendine güvenmesine olanak sağlar. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası ısınma, soğuma ve germe hareketleri yapabilir, haftada en az üç gün 30 dakika veya daha fazla egzersiz yapabilir.
Aktiviteler: Aktiviteler, bireyin kendini ifade etmesine, ilgi ve yeteneklerini ortaya koymasına ve kendine güven duymasına olanak sağlar. Hobilerine, sanatsal veya kültürel faaliyetlere, gönüllü çalışmalara veya kişisel gelişimine yönelik aktiviteler yapmak, bireyin kendini kabulünü pekiştirirken, pasif veya monoton aktiviteler yapmak, bireyin kendini kabulünü zedeler. Aktiviteler, bireyin kendisiyle barışık olmasına, kendisini tanımasına ve geliştirmesine yardımcı olur. Örneğin, bir havayolu pilotu, boş zamanlarında müzik, resim, yabancı dil, yoga veya meditasyon gibi aktiviteler yaparak kendini kabulünü artırabilir.
İlişkiler: İlişkiler, bireyin sosyal destek, aidiyet, sevgi ve saygı gibi ihtiyaçlarını karşılar, hayatına anlam ve amaç katar, yalnızlık ve izolasyonu önler. Aile, arkadaş, meslektaş veya diğer sosyal gruplarla sağlıklı ve sıcak ilişkiler kurmak, bireyin kendini kabulünü güçlendirirken, toksik, soğuk veya yüzeysel ilişkiler kurmak, bireyin kendini kabulünü zayıflatır. İlişkiler, bireyin kendisini olduğu gibi kabul eden, değer veren ve destekleyen kişilerle çevrili olmasını sağlar. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası iletişim kurduğu kişilerle samimi, saygılı ve destekleyici bir tutum sergileyebilir, iş dışında sevdiği insanlarla vakit geçirebilir, sosyal ağını genişletebilir.
3. Çevresel Hakimiyet
Çevresel hakimiyet, bireyin çevresiyle uyumlu olması, karmaşık durumları yönetebilmesi ve ihtiyaçlarına uygun ortamlar yaratabilmesi becerisini yansıtır. EASA Wellbeing yaklaşımının 6 bileşeninden (stres, uyku, diyet, egzersizler, aktiviteler, ilişkiler), çevresel hakimiyete etki ve katkı sağlayanlar şunlardır:
Stres: Stres, bireyin çevresine uyum sağlama, değişime ayak uydurma ve zorluklarla baş etme yeteneğini etkiler. Stres, bireyin çevresel hakimiyetini azaltabilir, ancak stresle başa çıkmak için geliştirilen beceriler, bireyin çevresel hakimiyetini artırabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş sırasında veya sonrasında stresli hissettiğinde, stres kaynaklarını belirleyebilir, stres seviyesini ölçebilir, stresle başa çıkmak için uygun stratejiler seçebilir ve stresin etkilerini azaltmak için kendine bakım yapabilir.
Uyku: Uyku, bireyin çevresine uyum sağlama, değişime ayak uydurma ve zorluklarla baş etme yeteneğini etkiler. Uyku kalitesi ve süresi, bireyin çevresel hakimiyetine etki eder. Yeterli ve kaliteli uyku, bireyin karar verme, problem çözme, yaratıcılık ve esneklik gibi çevresel hakimiyetle ilgili becerilerini geliştirirken, uyku yoksunluğu, bireyin bu becerilerini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası uyku hijyenine dikkat ederek algısının ve zihninin açık kalmasını sağlayarak, çevresel hakimiyetini geliştirebilir.
Diyet: Diyet, bireyin çevresine uyum sağlama, değişime ayak uydurma ve zorluklarla baş etme yeteneğini etkiler. Diyet, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını etkiler, ruh halini, enerji seviyesini, konsantrasyonunu ve stres toleransını değiştirir. Dengeli, sağlıklı ve düzenli bir beslenme alışkanlığı, bireyin çevresel hakimiyetini desteklerken, yetersiz, aşırı veya düzensiz bir beslenme alışkanlığı, bireyin çevresel hakimiyetini zayıflatabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası yeterli miktarda su içmeye, şekerli, yağlı veya işlenmiş gıdalardan kaçınmaya, vitamin, mineral ve protein açısından zengin gıdalar tüketmeye özen gösterebilir.
Egzersizler: Egzersizler, bireyin çevresine uyum sağlama, değişime ayak uydurma ve zorluklarla baş etme yeteneğini etkiler. Egzersizler, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını iyileştirir, stresi azaltır, ruh halini düzeltir, enerjiyi artırır ve öz saygıyı yükseltir. Düzenli olarak aerobik, kuvvet veya esneklik egzersizleri yapmak, bireyin çevresel hakimiyetini geliştirirken, hareketsiz bir yaşam tarzı, bireyin çevresel hakimiyetini azaltabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası ısınma, soğuma ve germe hareketleri yapabilir, haftada en az üç gün 30 dakika veya daha fazla egzersiz yapabilir.
Aktiviteler: Aktiviteler, bireyin çevresine uyum sağlama, değişime ayak uydurma ve zorluklarla baş etme yeteneğini etkiler. Aktiviteler, bireyin kendini ifade etmesine, ilgi ve yeteneklerini ortaya koymasına ve kendine güven duymasına olanak sağlar. Hobilerine, sanatsal veya kültürel faaliyetlere, gönüllü çalışmalara veya kişisel gelişimine yönelik aktiviteler yapmak, bireyin çevresel hakimiyetini pekiştirirken, pasif veya monoton aktiviteler yapmak, bireyin çevresel hakimiyetini zedeler. Aktiviteler, bireyin çevresiyle uyumlu olmasına, değişime açık olmasına ve zorlukları aşmasına yardımcı olur. Örneğin, bir havayolu pilotu, boş zamanlarında müzik, resim, yabancı dil, yoga veya meditasyon gibi aktiviteler yaparak çevresel hakimiyetini artırabilir.
İlişkiler: İlişkiler, bireyin çevresine uyum sağlama, değişime ayak uydurma ve zorluklarla baş etme yeteneğini etkiler. İlişkiler, bireyin sosyal destek, aidiyet, sevgi ve saygı gibi ihtiyaçlarını karşılar, hayatına anlam ve amaç katar, yalnızlık ve izolasyonu önler. Aile, arkadaş, meslektaş veya diğer sosyal gruplarla sağlıklı ve sıcak ilişkiler kurmak, bireyin çevresel hakimiyetini güçlendirirken, toksik, soğuk veya yüzeysel ilişkiler kurmak, bireyin çevresel hakimiyetini zayıflatır. İlişkiler, bireyin çevresiyle uyumlu olmasına, değişime ayak uydurmasına ve zorluklarla baş etmesine destek olan kişilerle çevrili olmasını sağlar. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası iletişim kurduğu kişilerle samimi, saygılı ve destekleyici bir tutum sergileyebilir, iş dışında sevdiği insanlarla vakit geçirebilir, sosyal ağını genişletebilir.
4. Bireysel Gelişim
Bireysel gelişim, bireyin kendini geliştirmeye, yeni şeyler öğrenmeye ve potansiyelini gerçekleştirmeye yönelik motivasyonunu gösterir. EASA Wellbeing yaklaşımının 6 bileşeninden (stres, uyku, diyet, egzersizler, aktiviteler, ilişkiler), bireysel gelişime etki ve katkı sağlayanlar şunlardır:
Stres: Stres, bireyin kendini geliştirme, yeni şeyler öğrenme ve potansiyelini gerçekleştirme yeteneğini etkiler. Stres, bireyin bireysel gelişimini azaltabilir, ancak stresle başa çıkmak için geliştirilen beceriler, bireyin bireysel gelişimini artırabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş sırasında veya sonrasında stresli hissettiğinde, stres kaynaklarını belirleyebilir, stres seviyesini ölçebilir, stresle başa çıkmak için uygun stratejiler seçebilir ve stresin etkilerini azaltmak için kendine bakım yapabilir.
Uyku: Uyku, bireyin kendini geliştirme, yeni şeyler öğrenme ve potansiyelini gerçekleştirme yeteneğini etkiler. Uyku sırasında, bireyin beyni, gün içinde yaşadığı olayları, duyguları ve öğrendikleri işler, depolar ve anlamlandırır. Uyku kalitesi ve süresi, bireyin bireysel gelişimine etki eder. Yeterli ve kaliteli uyku, bireyin öğrenme, hafıza, yaratıcılık ve problem çözme gibi bireysel gelişimle ilgili becerilerini geliştirirken, uyku yoksunluğu, bireyin bu becerilerini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası uyku hijyenine dikkat ederek, bireysel gelişimini geliştirebilir.
Diyet, bireyin kendini geliştirme, yeni şeyler öğrenme ve potansiyelini gerçekleştirme yeteneğini etkiler. Diyet, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını etkiler, ruh halini, enerji seviyesini, konsantrasyonunu ve stres toleransını değiştirir. Dengeli, sağlıklı ve düzenli bir beslenme alışkanlığı, bireyin bireysel gelişimini desteklerken, yetersiz, aşırı veya düzensiz bir beslenme alışkanlığı, bireyin bireysel gelişimini zayıflatabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası yeterli miktarda su içmeye, şekerli, yağlı veya işlenmiş gıdalardan kaçınmaya, vitamin, mineral ve protein açısından zengin gıdalar tüketmeye özen gösterebilir.
Egzersizler, bireyin kendini geliştirme, yeni şeyler öğrenme ve potansiyelini gerçekleştirme yeteneğini etkiler. Egzersizler, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını iyileştirir, stresi azaltır, ruh halini düzeltir, enerjiyi artırır ve öz saygıyı yükseltir. Düzenli olarak aerobik, kuvvet veya esneklik egzersizleri yapmak, bireyin bireysel gelişimini geliştirirken, hareketsiz bir yaşam tarzı, bireyin bireysel gelişimini azaltabilir. Egzersiz yapmak, bireyin kendini tanımasına, potansiyelini keşfetmesine ve kendine güvenmesine olanak sağlar. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası ısınma, soğuma ve germe hareketleri yapabilir, haftada en az üç gün 30 dakika veya daha fazla egzersiz yapabilir.
Aktiviteler, bireyin kendini geliştirme, yeni şeyler öğrenme ve potansiyelini gerçekleştirme yeteneğini etkiler. Aktiviteler, bireyin kendini ifade etmesine, ilgi ve yeteneklerini ortaya koymasına ve kendine güven duymasına olanak sağlar. Hobilerine, sanatsal veya kültürel faaliyetlere, gönüllü çalışmalara veya kişisel gelişimine yönelik aktiviteler yapmak, bireyin bireysel gelişimini pekiştirirken, pasif veya monoton aktiviteler yapmak, bireyin bireysel gelişimini zedeler. Aktiviteler, bireyin yeni şeyler öğrenmesine, yaratıcılığını kullanmasına ve kendini geliştirmesine yardımcı olur. Örneğin, bir havayolu pilotu, boş zamanlarında müzik, resim, yabancı dil, yoga veya meditasyon gibi aktiviteler yaparak bireysel gelişimini artırabilir.
İlişkiler, bireyin kendini geliştirme, yeni şeyler öğrenme ve potansiyelini gerçekleştirme yeteneğini etkiler. İlişkiler, bireyin sosyal destek, aidiyet, sevgi ve saygı gibi ihtiyaçlarını karşılar, hayatına anlam ve amaç katar, yalnızlık ve izolasyonu önler. Aile, arkadaş, meslektaş veya diğer sosyal gruplarla sağlıklı ve sıcak ilişkiler kurmak, bireyin bireysel gelişimini güçlendirirken, toksik, soğuk veya yüzeysel ilişkiler kurmak, bireyin bireysel gelişimini zayıflatır. İlişkiler, bireyin yeni şeyler öğrenmesine, farklı bakış açılarına açık olmasına ve kendini geliştirmesine destek olan kişilerle çevrili olmasını sağlar. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası iletişim kurduğu kişilerle samimi, saygılı ve destekleyici bir tutum sergileyebilir, iş dışında sevdiği insanlarla vakit geçirebilir, sosyal ağını genişletebilir.
5. Yaşam Amacı
Yaşam amacı, bireyin hayatının anlamlı ve değerli olduğuna inanması, hedefleri ve idealleri olması ve geleceğe yönelik planları bulunması durumunu ifade eder1. EASA Wellbeing yaklaşımının 6 bileşeninden (stres, uyku, diyet, egzersizler, aktiviteler, ilişkiler), yaşam amacına etki ve katkı sağlayanlar şunlardır:
Stres, bireyin yaşam amacını bulma, sürdürme ve gerçekleştirme yeteneğini etkiler. Stres, bireyin yaşam amacını zayıflatabilir, ancak stresle başa çıkmak için geliştirilen beceriler, bireyin yaşam amacını güçlendirebilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş sırasında veya sonrasında stresli hissettiğinde, stres kaynaklarını belirleyebilir, stres seviyesini ölçebilir, stresle başa çıkmak için uygun stratejiler seçebilir ve stresin etkilerini azaltmak için kendine bakım yapabilir2. Ayrıca, stresli durumlarda yaşam amacını hatırlayabilir, yaşam amacına ulaşmak için neler yapabileceğini düşünebilir ve yaşam amacına uygun davranışlar sergileyebilir3.
Uyku, bireyin yaşam amacını bulma, sürdürme ve gerçekleştirme yeteneğini etkiler. Uyku kalitesi ve süresi, bireyin yaşam amacına etki eder. Yeterli ve kaliteli uyku, bireyin yaşam amacını keşfetmesine, odaklanmasına, motive olmasına ve ulaşmasına yardımcı olurken, uyku yoksunluğu, bireyin bu yeteneklerini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası uyku hijyenine dikkat ederek, yaşam amacını destekleyebilir.
Diyet, bireyin yaşam amacını bulma, sürdürme ve gerçekleştirme yeteneğini etkiler. Diyet, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını etkiler, ruh halini, enerji seviyesini, konsantrasyonunu ve stres toleransını değiştirir. Dengeli, sağlıklı ve düzenli bir beslenme alışkanlığı, bireyin yaşam amacını desteklerken, yetersiz, aşırı veya düzensiz bir beslenme alışkanlığı, bireyin yaşam amacını zayıflatabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası yeterli miktarda su içmeye, şekerli, yağlı veya işlenmiş gıdalardan kaçınmaya, vitamin, mineral ve protein açısından zengin gıdalar tüketmeye özen gösterebilir.
Egzersizler, bireyin yaşam amacını bulma, sürdürme ve gerçekleştirme yeteneğini etkiler. Egzersizler, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını iyileştirir, stresi azaltır, ruh halini düzeltir, enerjiyi artırır ve öz saygıyı yükseltir. Düzenli olarak aerobik, kuvvet veya esneklik egzersizleri yapmak, bireyin yaşam amacını geliştirirken, hareketsiz bir yaşam tarzı, bireyin yaşam amacını azaltabilir. Egzersiz yapmak, bireyin kendini tanımasına, potansiyelini keşfetmesine ve kendine güvenmesine olanak sağlar. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası ısınma, soğuma ve germe hareketleri yapabilir, haftada en az üç gün 30 dakika veya daha fazla egzersiz yapabilir. Ayrıca, egzersiz yaparken yaşam amacını hatırlayabilir, yaşam amacına ulaşmak için neler yapabileceğini düşünebilir ve yaşam amacına uygun davranışlar sergileyebilir.
Aktiviteler, bireyin yaşam amacını bulma, sürdürme ve gerçekleştirme yeteneğini etkiler. Aktiviteler, bireyin kendini ifade etmesine, ilgi ve yeteneklerini ortaya koymasına ve kendine güven duymasına olanak sağlar. Hobilerine, sanatsal veya kültürel faaliyetlere, gönüllü çalışmalara veya kişisel gelişimine yönelik aktiviteler yapmak, bireyin yaşam amacını pekiştirirken, pasif veya monoton aktiviteler yapmak, bireyin yaşam amacını zedeler. Aktiviteler, bireyin yaşam amacını keşfetmesine, odaklanmasına, motive olmasına ve ulaşmasına yardımcı olur. Örneğin, bir havayolu pilotu, boş zamanlarında müzik, resim, yabancı dil, yoga veya meditasyon gibi aktiviteler yaparak yaşam amacını destekleyebilir. Ayrıca, bu aktiviteleri diğerleriyle paylaşabilir, onlardan geri bildirim alabilir ve onlara geri bildirim verebilir.
İlişkiler, bireyin yaşam amacını bulma, sürdürme ve gerçekleştirme yeteneğinin hem bir sonucu hem de bir kaynağıdır. İlişkiler, bireyin sosyal destek, aidiyet, sevgi ve saygı gibi ihtiyaçlarını karşılar, hayatına anlam ve amaç katar, yalnızlık ve izolasyonu önler. Aile, arkadaş, meslektaş veya diğer sosyal gruplarla sağlıklı ve sıcak ilişkiler kurmak, bireyin yaşam amacını güçlendirirken, toksik, soğuk veya yüzeysel ilişkiler kurmak, bireyin yaşam amacını zayıflatır. İlişkiler, bireyin yaşam amacını keşfetmesine, odaklanmasına, motive olmasına ve ulaşmasına olanak sağlar. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası iletişim kurduğu kişilerle samimi, saygılı ve destekleyici bir tutum sergileyebilir, iş dışında sevdiği insanlarla vakit geçirebilir, sosyal ağını genişletebilir.
6. Diğerleriyle Olumlu İlişkiler
Diğerleriyle olumlu ilişkiler, bireyin başkalarıyla yakın, güvenli ve tatmin edici ilişkiler kurabilmesi, başkalarının duygu ve ihtiyaçlarına duyarlı olması, işbirliği ve yardımlaşma yapabilmesi yetkinliğini tanımlar. EASA Wellbeing yaklaşımının 6 bileşeninden (stres, uyku, diyet, egzersizler, aktiviteler, ilişkiler), diğerleriyle olumlu ilişkilere etki ve katkı sağlayanlar şunlardır:
Stres, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkiler kurma, sürdürme ve geliştirme yeteneğini etkiler. Stres, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkilerini azaltabilir, ancak stresle başa çıkmak için geliştirilen beceriler, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkilerini artırabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş sırasında veya sonrasında stresli hissettiğinde, stres kaynaklarını belirleyebilir, stres seviyesini ölçebilir, stresle başa çıkmak için uygun stratejiler seçebilir ve stresin etkilerini azaltmak için kendine bakım yapabilir. Ayrıca, stresli durumlarda diğerlerinden destek isteyebilir, duygularını paylaşabilir ve empati kurabilir.
Uyku, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkiler kurma, sürdürme ve geliştirme yeteneğini etkiler. Uyku kalitesi ve süresi, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkilerine etki eder. Yeterli ve kaliteli uyku, bireyin duygularını ve davranışlarını düzenlemesine, sosyal ipuçlarını algılamasına, iletişim becerilerini kullanmasına ve çatışmaları çözmesine yardımcı olurken, uyku yoksunluğu, bireyin bu yeteneklerini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası uyku hijyenine dikkat ederek, diğerleriyle olumlu ilişkilerini geliştirebilir.
Diyet, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkiler kurma, sürdürme ve geliştirme yeteneğini etkiler. Diyet, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını etkiler, ruh halini, enerji seviyesini, konsantrasyonunu ve stres toleransını değiştirir. Dengeli, sağlıklı ve düzenli bir beslenme alışkanlığı, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkilerini desteklerken, yetersiz, aşırı veya düzensiz bir beslenme alışkanlığı, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkilerini zayıflatabilir. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası yeterli miktarda su içmeye, şekerli, yağlı veya işlenmiş gıdalardan kaçınmaya, vitamin, mineral ve protein açısından zengin gıdalar tüketmeye özen gösterebilir.
Egzersizler, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkiler kurma, sürdürme ve geliştirme yeteneğini etkiler. Egzersizler, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını iyileştirir, stresi azaltır, ruh halini düzeltir, enerjiyi artırır ve öz saygıyı yükseltir. Düzenli olarak aerobik, kuvvet veya esneklik egzersizleri yapmak, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkilerini geliştirirken, hareketsiz bir yaşam tarzı, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkilerini azaltabilir. Egzersiz yapmak, bireyin kendini tanımasına, potansiyelini keşfetmesine ve kendine güvenmesine olanak sağlar. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası ısınma, soğuma ve germe hareketleri yapabilir, haftada en az üç gün 30 dakika veya daha fazla egzersiz yapabilir. Ayrıca, egzersiz yaparken diğerleriyle sosyalleşebilir, ortak ilgi alanlarına sahip kişilerle tanışabilir ve arkadaşlık kurabilir.
Aktiviteler, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkiler kurma, sürdürme ve geliştirme yeteneğini etkiler. Aktiviteler, bireyin kendini ifade etmesine, ilgi ve yeteneklerini ortaya koymasına ve kendine güven duymasına olanak sağlar. Hobilerine, sanatsal veya kültürel faaliyetlere, gönüllü çalışmalara veya kişisel gelişimine yönelik aktiviteler yapmak, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkilerini pekiştirirken, pasif veya monoton aktiviteler yapmak, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkilerini zedeler. Aktiviteler, bireyin diğerleriyle ortak noktalar bulmasına, farklılıklara saygı göstermesine ve işbirliği yapmasına yardımcı olur. Örneğin, bir havayolu pilotu, boş zamanlarında müzik, resim, yabancı dil, yoga veya meditasyon gibi aktiviteler yaparak diğerleriyle olumlu ilişkilerini artırabilir. Ayrıca, bu aktiviteleri diğerleriyle paylaşabilir, onlardan geri bildirim alabilir ve onlara geri bildirim verebilir.
İlişkiler, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkiler kurma, sürdürme ve geliştirme yeteneğinin hem bir sonucu hem de bir kaynağıdır. İlişkiler, bireyin sosyal destek, aidiyet, sevgi ve saygı gibi ihtiyaçlarını karşılar, hayatına anlam ve amaç katar, yalnızlık ve izolasyonu önler. Aile, arkadaş, meslektaş veya diğer sosyal gruplarla sağlıklı ve sıcak ilişkiler kurmak, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkilerini güçlendirirken, toksik, soğuk veya yüzeysel ilişkiler kurmak, bireyin diğerleriyle olumlu ilişkilerini zayıflatır. İlişkiler, bireyin diğerleriyle yakın, güvenli ve tatmin edici ilişkiler kurmasına, başkalarının duygu ve ihtiyaçlarına duyarlı olmasına, işbirliği ve yardımlaşma yapmasına olanak sağlar. Örneğin, bir havayolu pilotu, uçuş öncesi ve sonrası iletişim kurduğu kişilerle samimi, saygılı ve destekleyici bir tutum sergileyebilir, iş dışında sevdiği insanlarla vakit geçirebilir, sosyal ağını genişletebilir.
Sonuç
Bu çalışmada, Ryff'in psikolojik iyi oluşun altı boyutu ile EASA Wellbeing yaklaşımının 6 bileşeni arasındaki ilişki ve etkileşimi ayrı ayrı sıraladık. Ayrıca, havayolu pilotu için bu ilişki ve etkileşimi örneklerle açıkladık. Bu çalışmadan çıkarabileceğimiz sonuçlar şunlardır:
Psikolojik iyi oluş, bireyin hayatından duyduğu tatmin, kendine güven, anlam ve amaç gibi olumlu duygu ve düşünceleri ifade eder. Psikolojik iyi oluşun ölçülmesi ve geliştirilmesi, bireyin yaşam kalitesini artırmak, mutluluk ve huzur sağlamak için önemlidir.
Psikolojik iyi oluşun altı boyutu, bireyin kendi iç dünyası, çevresi ve diğer insanlarla olan ilişkisi hakkında bilgi verir. Bu boyutlar, özerklik, kendini kabul, çevresel hakimiyet, bireysel gelişim, yaşam amacı ve diğerleriyle olumlu ilişkilerdir.
EASA Wellbeing yaklaşımı, havacılık sektöründe çalışan kişilerin fiziksel ve zihinsel sağlığını korumak ve geliştirmek için tasarlanmış bir programdır. Bu program, bireyin stres, uyku, diyet, egzersizler, aktiviteler ve ilişkiler gibi altı temel bileşene dikkat etmesini önerir. Bu bileşenler, bireyin iyi oluşunu etkileyen faktörlerdir.
Ryff'in psikolojik iyi oluşun altı boyutu ile EASA Wellbeing yaklaşımının 6 bileşeni arasında karşılıklı bir ilişki ve etkileşim vardır. Bu ilişki ve etkileşim, bireyin psikolojik iyi oluşunu hem olumlu hem de olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle, bireyin psikolojik iyi oluşunu artırmak için, hem psikolojik iyi oluşun altı boyutunu hem de EASA Wellbeing yaklaşımının 6 bileşenini dikkate alması gerekir.
Havayolu pilotu için, psikolojik iyi oluşun altı boyutu ile EASA Wellbeing yaklaşımının 6 bileşeni arasındaki ilişki ve etkileşimi örneklerle açıkladık. Bu örnekler, havayolu pilotlarının psikolojik iyi oluşlarını nasıl artırabileceklerine dair ipuçları verir. Havayolu pilotlarının psikolojik iyi oluşlarını artırmaları, hem kendileri hem de çalıştıkları kurumlar için faydalıdır. Psikolojik iyi oluşu yüksek olan havayolu pilotları, daha sağlıklı, mutlu ve başarılı bir yaşam sürerler. Ayrıca, uçuş performanslarını ve güvenliklerini artırır, iş tatminlerini ve bağlılıklarını yükseltir, iş stresini ve tükenmişliğini azaltır, iş arkadaşlarıyla ve yolcularla daha iyi ilişkiler kurarlar.