Uyumlu kişiler, odak ya da enerjilerini yitirmeden çok sayıda talebin üstesinden gelebilir ve örgüt yaşamının kaçınılmaz belirsizliklerinden rahatsız olmaz. Bu tür kişiler yeni zorluklara uyum sağlamak için esnek davranabilir, hızlı değişime çabuk ayak uydurabilir ve yeni veriler ya da gerçekliklerle karşılaştıklarında kıvrak bir zekâyla düşünebilirler. (Goleman, Boyatzis, McKee 2002: 263)
Uyum kabiliyeti yüksek olan kişiler, esnek ve dinamik olmalarının yanı sıra, yanlış yaptıklarını anladıkları anda fikirlerini değiştirebilen ve bu konuda farklı görüşlere açık olan bir tutum sergilerler. Oysaki bu beceriden yoksun olanlar, katı ve inatçı olma eğilimi taşır ve yeni durumlara kolay uyum sağlayamazlar. Dahası, bu tür kişilerde, korku, kaygı ve değişime karşı derin bir rahatsızlık duygusu hakimdir. Dolayısıyla, olaylara geniş açılardan bakamaz ve genellikle karşılaştıkları fırsatları iyi değerlendiremezler. Yeni düşünceler konusunda muhafazakâr, esneklik konusunda ise tedirgin davranırlar. Sonuç olarak, bu davranışın onlara hiçbir şey kazandırmayacağını bildikleri halde eski tutumlarına sıkı sıkıya bağlı kalırlar.
Diğer yandan, esnek olmak, “gerçekçi öz değerlendirme” yapmakla da yakından ilgilidir. Kişi çevresinde olanları dikkatle okuyamıyor ve değerlendiremiyorsa, onu doğru davranışa götürecek işaretleri de dolayısıyla kaçırabilir. Bir şirket yöneticisi, bir öğretmen, bir ebeveyn, bir eş, vb. yeri geldiğinde yapılan planları ve alınan kararları bir kenara bırakarak gelişen olaylar karşısında yerini alabilmelidir. Aksi halde, değişen durumun getireceği olanakları değerlendiremez ve başarısızlığa mahkûm olur.
Kaptan Pilot Terzioğlu’nun konuyla ilgili paylaştığı bazı örnekler şöyledir. (Terzioğlu, 2010:308-309) Bir uçuş görevi esnasında planlamada olmayan, beklenmedik durumların ortaya çıkması halinde, rutin olarak yapılan normal işlerin aciliyet teşkil etmesi halinde değişen duruma hemen uyum sağlamak gerekmektedir. Kaptanın yaptığı brifing genelde standart usullere dayanır ve beklentilerin planlaması şeklindedir. Herhangi bir gecikmede, beklenmeyen hava şartında ekip üyelerine verilen roller ve onlardan beklenenler değişebilir. Brifingi yapılan durumun dışına çıkılmak gerektiğinde her ekip üyesi kendisine verilen görev sorumluluğunu iyi anlamak ve yeni duruma uyum göstermek durumundadır. Değişen duruma göre yeni çözümler geliştirilmeli ve uygulamaya geçilmelidir. Beklenmedik bir durumla karşılaşıldığı zaman önce durulmalı ve durum gözden geçirmelidir. Elde edilen bilgiler değerlendirilerek çözümler üretilmelidir. Görevin başarısı, değişen durumlara göre gereken çözümleri bulmak için kaynakların uygun yönetimine ve davranışların değiştirilmesine bağlıdır. Ekibin kararları değişen her duruma etkili bir şekilde çözüm üretebilecek kadar esnek olmalı ve ekip değişen durumlara uyum sağlamalıdır.
Uyum kabiliyeti geliştirme konusunda neler yapılabilir?
Öncelikle kişinin mutsuzluk yaratan durumları çözebilmek amacıyla “esnek olmak” konusunda kendisini eğitmesi gereklidir. Burada en çok dikkat edilmesi gereken nokta olayları gerçekçi bir bakış açısıyla değerlendirebilmektir.
Yeni fikir ve yaklaşımları fark etmek ve kabul etmeyi öğrenmek. Gerektiğinde görüş açısını, iş yapış biçimini, stratejiyi değiştirmeye hazır olmak.
Değişmek için koşulların zorlamasını beklemeden durumu değerlendirmek.
Değişimi yeni şeyler öğrenmek ve gelişmek için fırsat olarak görmek.
Farklılıkları hoş görmek ve bunlardan öğrenmek.
“Uyumluluk” yetkinliği, insan faktörlerinden bilgi işleme, algı, durumsal farkındalık, ekip olma, liderlik, iletişim faktörlerine önemli katkı sağlayacaktır.
Kaynakça
Goleman, D. Boyatsiz, R. McKee, A. (2002) Yeni Liderler, Varlık Yayınları, İstanbul.
Terzioğlu, Murat (2010) Ekip Kaynak Yönetimi, Cinius Yayınları, İstanbul.