Öz farkındalık, kendimizi nasıl gördüğümüz ve başkalarının bizi nasıl algıladığı arasındaki ilişkiyi anlamamızı sağlayan önemli bir beceridir. Kendimiz hakkında daha fazla bilgi edinmek için sadece içe bakmak yeterli değildir. Aynı zamanda başkalarından geri bildirim almak ve bunu değerlendirmek de gerekir.
Öz farkındalık, pilotun kendi güçlü ve zayıf yönlerini, duygu ve düşüncelerini, davranış ve alışkanlıklarını fark etmesi ve bunları kabul etmesi demektir. Başkalarıyla ilişki kurma becerileri, pilotun ekip arkadaşlarıyla, yolcularla, kuleyle ve diğer paydaşlarla etkili bir şekilde iletişim kurması ve işbirliği yapması demektir. Bu beceriler, havayolu pilotu için çok önemlidir. Çünkü:
Öz farkındalık, pilotun kendini geliştirmesine, performansını artırmasına, stresle baş etmesine, karar vermesine ve sorun çözmesine yardımcı olur. Ayrıca, pilotun kendine güvenini ve öz saygısını yükseltir.
Başkalarıyla ilişki kurma becerileri, pilotun ekip ruhu içinde çalışmasına, ortak hedeflere ulaşmasına, çatışmaları önlemesine veya çözmesine, yolcuların memnuniyetini sağlamasına ve havayolu şirketinin itibarını korumasına yardımcı olur. Ayrıca, pilotun başkalarına güvenini ve saygısını artırır.
Johari Penceresi
Johari Penceresi, bu süreci kolaylaştırmak için kullanabileceğimiz bir araçtır. Johari Penceresi, psikologlar Joseph Luft ve Harrington Ingham tarafından 1955 yılında geliştirilmiş bir tekniktir. Kendimizle ve başkalarıyla olan ilişkimizi daha iyi anlamamıza yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Özellikle kendini geliştirme grupları ve kurumsal ortamlarda bir öğrenme egzersizi olarak kullanılır. Luft ve Ingham, modeline kendi isimlerinin birleşiminden oluşan “Johari” adını vermişlerdir.
Johari penceresi, kendimizin ve başkalarının bildiği/bilmediği şeylerin etkileşimini gösteren bir matristen oluşur. Matris dört bölüme ayrılır:
Açık alan: Pilotun hem kendisinin hem de başkalarının bildiği özelliklerdir. Bu alanda, pilotun yetkinlikleri, tecrübeleri, becerileri, ilgi alanları, hobileri, değerleri gibi bilgiler yer alır. Bu alandaki bilgiler, pilotun iletişim kurmasını ve işbirliği yapmasını kolaylaştırır. Açık alanın geniş olması, pilotun kendine güvenini ve başkalarına güvenini artırır. Açık alanı genişletmek için pilot, kendini açıklamaya ve geri bildirim almaya istekli olmalıdır.
Kör alan: Pilotun başkalarının bildiği ama kendisinin bilmediği özellikleridir. Bu alanda, pilotun farkında olmadığı davranışları, alışkanlıkları, tutumları, duyguları gibi bilgiler yer alır. Bu alandaki bilgiler, pilotun performansını ve ilişkilerini etkileyebilir. Kör alanın dar olması, pilotun kendini geliştirmesini ve başkalarının beklentilerine uyum sağlamasını sağlar. Kör alanı daraltmak için pilot, geri bildirime açık olmalı ve başkalarının görüşlerine saygı duymalıdır.
Gizli alan: Pilotun kendisinin bildiği ama başkalarının bilmediği özellikleridir. Bu alanda, pilotun sakladığı veya paylaşmak istemediği bilgiler yer alır. Bu alandaki bilgiler, pilotun güvenlik duygusunu ve öz saygısını etkileyebilir. Gizli alanın dar olması, pilotun daha şeffaf ve dürüst olmasını sağlar. Gizli alanı daraltmak için pilot, güvenilir kişilerle paylaşımda bulunmalı ve kendini ifade etmeyi öğrenmelidir.
Potansiyel alan: Pilotun hem kendisinin hem de başkalarının bilmediği özellikleridir. Bu alanda, pilotun keşfedilmemiş yetenekleri, potansiyelleri, fırsatları gibi bilgiler yer alır. Bu alandaki bilgiler, pilotun geleceğini şekillendirebilir. Potansiyel alanın dar olması, pilotun daha yaratıcı ve yenilikçi olmasını sağlar. Potansiyel alanı daraltmak için pilot, yeni deneyimlere açık olmalı ve kendini sürekli geliştirmelidir.
Johari Penceresinin Amacı, açık alanı genişletmek ve kör alan, gizli alan ve bilinmeyen alanı daraltmaktır. Böylece hem kendimize hem de başkalarına karşı daha fazla farkındalık, dürüstlük ve güven sağlayabiliriz. Bunun için yapabileceğimiz şeyler şunlardır:
Kendini tanımak: Pilotun kendi güçlü ve zayıf yönlerini fark etmesi ve bunları kabul etmesi
Kendini geliştirmek: Pilotun kendi eksikliklerini gidermesi ve yeni beceriler kazanması
Başkalarını tanımak: Pilotun ekip arkadaşlarının veya yolcuların ihtiyaçlarını ve beklentilerini anlaması
Başkalarıyla iletişim kurmak: Pilotun açık, samimi ve saygılı bir şekilde iletişim kurması
Başkalarıyla işbirliği yapmak: Pilotun ekip ruhu içinde çalışması ve ortak hedeflere ulaşması
Johari penceresi, öz farkındalık geliştirmenin yanı sıra, iletişim, işbirliği, liderlik ve yönetim gibi alanlarda da faydalı olabilir. Özellikle liderler ve yöneticiler için, kendilerini ve takım üyelerini daha iyi tanımak, geri bildirim almak ve vermek, güven ve saygı oluşturmak gibi becerileri geliştirmek için Johari penceresini kullanabilirler.
Johari Penceresi modelinde alanları genişletme yöntemleri
LinkedIn'de Gabriel Marini paylaşımında bir başka grafikle bu bakış açısını açıklamış. Açıklama, tanım, vs. aynı paralelde. Bu konuda 4 öneri grafikte de görülmektedir
"observation" (gözlem), "feedback" (geri bildirim), "self-disclosure" (kendini açma), ve "self-discovery" (kendi kendine keşif)
1. Observation (Gözlem)
Gözlem, kendi davranışlarınızı ve başkalarının size olan tepkilerini dikkatlice inceleyerek farkındalık kazanma sürecidir. Bu yöntem, özellikle kör alan (Blind Spot) ve bilinmeyen alan (Unknown) üzerinde etkilidir.
Örnek: Bir toplantı sırasında, bir meslektaşınızın size yanıt verirken gözlerini kaçırdığını fark ettiniz. Bu durum, söz konusu meslektaşınızın sizin söylediklerinizden rahatsız olduğunu veya katılmadığını gösteriyor olabilir. Bu gözlem sayesinde, belki de iletişim tarzınızın daha açık veya daha az baskın olması gerektiğini fark edebilirsiniz. Bu tür gözlemler, kör alanınızı küçültmenize yardımcı olur.
2. Feedback (Geri Bildirim)
Geri bildirim, başkalarından aldığınız yorumlar ve eleştirilerle kendiniz hakkında daha fazla bilgi edinme sürecidir. Bu yöntem, kör alanı (Blind Spot) küçültmek için etkilidir.
Örnek: İş yerinde ekip arkadaşlarınızla bir proje üzerine çalışıyorsunuz ve her toplantıda oldukça detaycı ve kontrolcü bir tavır sergiliyorsunuz. Bir gün, ekip arkadaşlarınızdan biri size geri bildirimde bulunarak, bu yaklaşımınızın diğerlerinin kendini ifade etmesini zorlaştırdığını belirtiyor. Bu geri bildirim sayesinde, kendinizin farkında olmadığınız bu özelliğinizi öğrenmiş olursunuz ve davranışınızı değiştirebilirsiniz.
3. Self-disclosure (Kendini Açma)
Kendini açma, sizin bildiğiniz ama başkalarının bilmediği bilgileri paylaşarak gizli alanı (Hidden Area) küçültme sürecidir. Bu, daha derin ve güvene dayalı ilişkiler kurulmasını sağlar.
Örnek: Bir iş arkadaşınızla yeni bir proje üzerinde çalışıyorsunuz ve bu projeyle ilgili bazı endişeleriniz var, ancak bunları kimseyle paylaşmadınız. Eğer bu endişelerinizi iş arkadaşınıza açarsanız, hem onun desteğini alabilir hem de projeye daha rahat bir şekilde odaklanabilirsiniz. Bu, gizli alanınızı küçültür ve açık alanınızı genişletir.
4. Self-discovery (Kendi Kendine Keşif)
Kendi kendine keşif, bilinmeyen alanı (Unknown) küçültmek için yapılan bireysel farkındalık çalışmalarıdır. Bu süreç, genellikle yeni deneyimler, eğitimler veya içsel refleksiyonlarla gerçekleşir.
Örnek: Bir iş yerinde uzun süredir belirli bir rolde çalışıyorsunuz ve bu alanda çok rahatsınız. Ancak, bir liderlik eğitimi aldıktan sonra, liderlik becerilerinizin aslında oldukça güçlü olduğunu fark ettiniz. Bu keşif, daha önce bilinmeyen alanınızda bulunan bu yeteneği ortaya çıkarmış olur ve sizi kariyerinizde yeni fırsatlara açar.
Sonuç:
Bu dört yöntem, Johari Penceresi'ndeki farklı alanları genişletmek için birbirini tamamlayan güçlü araçlardır. Gözlem ve geri bildirim, özellikle kör alanı küçültmeye yardımcı olurken, kendini açma ve kendi kendine keşif, gizli ve bilinmeyen alanları küçültmeye odaklanır. Bu yöntemlerin etkin bir şekilde kullanılması, hem kişisel farkındalığı hem de iş yerindeki ilişkileri iyileştirir.
Comments