Duygu, Goleman tarafından şöyle tanımlanmıştır. “Bir his, bu hisse bağlı düşünceler, psikolojik ve biyolojik haller ve bir dizi hareket eğilimidir”. (Goleman, 2002: 359)
Bu tanım ile Viktor Frankl (Varoluşçu Psikiyatri’nin kuramcısı) ‘ın bir sözü aşağıdaki şekilde birleştirilmiştir. Frankl bu sözünde
“Etki ile tepki arasında bir boşluk vardır. O boşlukta ise özgürlüğümüz, hangi tepkiyi vereceğimizi seçebilme gücümüz…”
Frankl’ın vurguladığı boşluk duygu tanımı ile doldurulması şöyle açıklanabilir. Gün içerisinde alınan dış etken - dürtülerden biri kişiye ulaştığı anda arkasından genellikle bir tepki vermektedir. Bu tepki noktasına gelene kadar Goleman’ın duygu tanımındaki adımlar şöyle gerçekleşmektedir.
Dış etken – dürtü ile karşılaşıldığında kişide bir his oluşuyor. Bu his genellikle "iyi ya da kötü hissetmek" olarak ifade edilebilir.
Bunun devamında bize bunu hissettiren durum ile ilgili yani “hisse özgü düşünceler” kafada dönmeye başlar. Bu düşünceleri çok genel anlamda “değerler, inançlar, beklentiler ve hisler” etkilemektedir. Kişi bunları yaşamı boyunca oluşturmaktadır. Farkına varıldığında değiştirmek, geliştirmek mümkündür.
Bu oluşan düşüncelerin devamında beden kendini korumak, önlemler almak amacıyla “psikolojik ve biyolojik haller” duruma, konuma, zamana bağlı olarak farklılaşmaya başlar.
Bunun devamında ise “bir dizi hareket eğilimi” ile tepki konusunda hazırlık başlamaktadır.
Duygu Tanımı
Duygu tanımında Duygusal Zekâyı anlama geliştirme konusunda en önemli bölüm “hisse özgü düşünceler” kısmıdır.
Brifingde Duygular
Uçuş öncesi brifingde kaptanın hitap şekli onu rahatsız etmişti. “Brifing esnasında bana bu şekilde hitap edilmesi beni neden bu kadar rahatsız ediyor. Neden bazı şeyleri bu kadar büyütüyorum.” Sorularına cevap aradı.
İç sesi “Bu kaptanın konuşma tarzına dayanamıyorum ve bu beni çok üzüyor. Ayrıca ben artık tecrübeli bir yardımcı pilot (ya da kabin memuru) olarak bu tavırları hak etmiyorum.
Bir his: Ben kendimi kötü hissettim
Hisse bağlı düşünceler: Bizimle böyle konuşamaz. Kim oluyor ki o? O kadar da uzun boylu değil.
Psikolojik ve biyolojik haller: Böyle hitaplar beni geriyor. Kalp çarpıntım biraz yükseldi.
Bir dizi hareket eğilimi: İki laf söyleyip ağzının payını versem mi acaba?
Hisse bağlı düşünceleri değiştirmek kişinin kendi elindedir. Buraya odaklanıldığında sonuç daha farklı olacaktır.
“Duygu Tanımı” duygusal zekâ kavramının temeli ve hareket noktalarından biridir. Özellikle öz bilinç ve öz yönetim konusunda çok önemlidir. Duygusal Zekâ bölümünde detaylı incelenecektir. Benzer şekilde insan faktörleri bileşenlerinden stres ve stres yönetimi, uyku ve yorgunluk, kişilik ve kültür, gruplar ve takımlardaki etkileri, liderlik, iletişim konularında daha etkin olmayı sağlayacaktır.
Kaynaklar
Goleman, D. (2002) Duygusal Zekâ Neden IQ’dan Daha Önemlidir, Varlık Yayınları, İstanbul.
Frankl V. E. (2009) İnsanın Anlam Arayışı, Okuyan Us Yayınları, İstanbul.