“Konuştuğumuzun iki katı kadar dinleyebilmek için iki kulağımız ve bir ağzımız var”
Yunan Filozof Epictetus, MS 60
Kulaklarımızı dinlemek amacıyla kullanmamız, duymak amacıyla kullanmamızla aynı şey değildir. Birçok insan gayet iyi şekilde duyabilir. Fakat aynı oranda dinleyemeye bilir. Dinleme, etkili iletişimin en önemli yönlerinden biridir. Havacılıkta ve özellikle CRM/ HF/ TEM/ NOTECHS çerçevelerinde aktif dinleme savunulur.
Duyma ve Dinleme
Duyma, başlı başına dışarıdan gelen sesin ve kulağımızın fiziksel parçalarının katıldığı bir psikolojik prosestir. Dinleme tamamıyla farklıdır. Dinleme, kişilerin aktarılan mesaja dikkatlerini topladığı, yapı olarak karışık bir psikolojik prosestir. Bu sebepten ötürü, duymayanlarda dinleyebilirler. Bu kişilerin dinlemesi mesajı veren kişinin dudaklarını okuması yoluyla olur. Fiziksel eksiklikleri onları dinlemenin psikolojik prosesinden alıkoymaz.
Bir bütün olarak iletişim kurma prosesinde dinleme büyük öneme sahiptir. Gerçekten başka insanların size ne dediğini anlamanızı sağlayacak bir anahtar görevi görür. Daha iyi dinleme, birden fazla kişinin yararlanacağı olaydır.
Araştırmalar insanların zayıf dinleyici olduklarını göstermektedir. Gerçekten bir çoğumuz %25’ten daha az bir verimle dinlemekteyiz.
Kullanılacak Teknikler
Bir kimsenin zayıf dinleyici olması onu hayat boyunca zayıf dinleyici olmaya mahkum etmez. Dinleme yeteneğinizi geliştirmeniz için birçok teknik bulunmaktadır.
Birinci adım, kendi hür irademizle bu problemle uğraşmaktır. Bu sizin problemi tanımanız ve çözmeniz anlamına gelir.
Diğeri, dinlemeyi etkileyen faktörlerle savaşmaktır. Kesinlikle zihninizin başka şeyle uğraşmasına izin vermeyin. Dışarıdan ve yan odada olanların sizin dinlemenizi etkilemesine izin vermeyin. Konsantrasyon dinleme prosesinin önemli bir tekniğidir. Konuşmacıya konsantre olmanız gerekir.
Önyargıya Yer Vermeyin
Bir diğer teknik ise daha iyi bir dinleme yapmak için kişisel önyargıların bir kenara bırakılmasıdır. Kişisel ön yargılar efektif olarak sizin dinleyişinizi engelleyebilir. Eğer siz buna izin verirseniz, siz konuşmacıya bir fırsat vermeden iletişimi kesmiş olursunuz. Eğer siz “bu çocuk biraz problemli” veya “bu kız ne konuştuğunu bilmiyor” şeklinde düşünürseniz mesaj size kesinlikle ulaşmayacaktır. Gerçekten söyleneni dinlemez ve ne hakkında olduğuna aldırış etmezseniz değerli bir bilgi varsa bile siz hiçbir zaman bunu bilemeyeceksiniz.
Başka bir teknik ise sizin ana konu veya mesaj üzerine yoğunlaşmanızdır. Daima asıl mesajı hedefleyin, detay bilgileri gerekince alırsınız.
Bir başka ipucu, dinlerken kelimelerden öteye bakmanız şeklinde olacaktır. Mesajı beraberinde getirecek sözsüz iletişime hazır olun. Yüz ifadesinin değişmesine, ses tonundaki farklılaşmaya, vücuttaki hareketlere ve mimiklere dikkat edin. Sizin gözle yaptığınız dinleme ne söylendiğini daha iyi şekilde anlamanıza yardımcı olacaktır.
Cesaretlendirin
Konuşmacıyı cesaretlendirmede başka bir dinleme tekniğidir. Bu en basitinden başın hareketi, göz teması, yüz ifadesi olabilir. Bu gibi sözsüz geri beslemeler konuşmacıyı etkiler ve sizin dinleme prosessine katılmanızı arttırır.
Son olarak, vücut diliniz ile konuşmacıya cesaret verdiğiniz, teşvik ettiğiniz gibi ters ifadelerden kaçınınız. Bunlar kaşların çatılması, ellerin kovuşturulması, göz temasının azlığı olabilir.
Daha iyi dinleme sadece bu teknikleri uygulamakta değildir. Ayrıca bu sizin dinleme çabalarınızı etkileyecek bir takım tuzakları önlemek manasına da gelir.
Dinleme Tuzakları
Bu genel tuzakların bazıları şöyledir:
Konu ile ilgilenmemek -Eğer konu ilginizi çekmez ise dinlemezsiniz.
Detaylarla meşgul olma -Verilen bütün detayları almaya çalışmaktansa olayın gerçeğini anlayın.
Aşırı heves -Konuşmacının ne söyleyeceğini beklemek eğlenceli sayılabilir fakat dinlemenizi engeller.
Rahatsızlık -Konuşmacının bir dakika önce yaptığı hatadan dolayı üzülmek, şimdi onu dinlemediğiniz anlamına gelir.
Aldatıcı dikkat -Eğer zamanınızı konuşmacıyı dinliyormuşsunuz izlenimi vererek etkilemeye çalışıyorsanız, dinlemiyorsunuz demektir.
Dikkat dağılmasına sebebiyet verme -Kesinlikle diğer düşüncelerin, konuşmaların veya insanların sizin dikkatinizi dağıtmalarına izin vermeyin.
Zorluklardan kaçma -Bu bir eski tuzak olan “dinlemek çok zor çünkü konu zor” tuzağıdır. Kesinlikle böyle düşünmeyin ve hatta daha dikkatli dinleyin.
Aşırı heyecan -Konuşmacının sözleriyle duygularınız kabarırsa dinlemeniz etkilenir.
Bu teknikleri ve tuzakları aklınızda tutarak daha iyi bir dinleme için çalışmalısınız. Bu size iyi bir iletişimci olmanızı sağlayacaktır.
Olumsuz Dinleme Alışkanlıkları
Taklitçi: Dinliyormuş gibi davranan.
Kesici: Konuşmacının bitirmesini beklemez
Entelektüel veya Mantıksal Dinleyici: Sürekli olarak konuşmacının ne söylediğini ve bunun nedenini açıklamaya çalışmak.
Mutlu Hırsız: Konuşmacının kelimelerini, sadece kendi fikrine ulaşmak için kullanır.
Delil Sunucu: Sadece delil sunmak için karşısındakini dinlemek.
Öğüt Verici: Öğüt vermek bazen yararlıdır fakat yanlış bir zamanda verilmiş öğüt veya çok çabuk verilmiş bir öğüt, konuşmacıyı küstürür.
İyi Dinleme için Beş Sebep
Aşağıda geçen beş sebep sizin neden iyi bir dinleyici olmanız gerektiğini gösterecektir.
Karar vermeden önce daha fazla bilgi ve görüş almanıza,
İnsanları daha iyi anlamanıza,
İnsanlarla daha iyi ilişki kurmanıza,
Problemli insanlara en iyi şekilde yardım etmenize,
Zayıf dinleme ve boşa harcanan zamanı kurtarmanıza yarar.
Kaynaklar:
Executive Strategic Management Program (BÜVAK) Yönetim Organizasyon modülü dersleri
Human Resources Dergisi Mart - Nisan 2001 sayısında yayımlanmıştır.