Benim İş Hayatı Düşünürü olarak adlandırdığım önemli isimlerden biri Stephen R. Covey (1932 - 2012) önemli fikirler ortaya koymuş ve değerli kitaplar yazmıştır. Onun en popüler kitabı "Etkili İnsanların 7 Alışkanlığı" ismiyle yayımlanmıştır. Serinin ikinci kitabı denilebilecek kitabı ise 8. Alışkanlık ismi ile yayımlanmıştır. Bu kitapta yayınlandığı dönemin en önemli konularından biri olan "Duygusal Zekâ" konusuna da yer vermiştir.
Duygusal Zekâ konusunda başlangıçta sıklıkla nasıl geliştirilebileceği konusunda fikir üretilmediğinden şikayet edilmiştir.
Duygusal Zekâ konusunda yazılan ilk kitapta Daniel Goleman 5 bileşenden bahsetmektedir. Covey kitabında bu 5 başlığı kısaca şöyle açıklamıştır.
Bireysel farkındalık. Yani kendi yaşamımız hakkında derinlemesine düşünme, kendinizi daha iyi tanıma ve bu bilgiyi kendinizi geliştirmek ve zayıf noktaların üstesinden gelmek ya da bunları telafi etmek için kullanma yeteneğinizdir.
Kişisel motivasyon. Bu insanı gerçekten heyecanlandıran şeylere dairdir: önceliklerini oluşturan vizyon, değerler, amaçlar, umutlar, istekler ve tutkular.
Bireysel düzenleme. Yani vizyon ve değerleri doğrultusunda, insanın kendini yönetme yeteneği.
Empati. Karşınızdakilerin olayları nasıl gördüğü ve olaylar hakkında neler hissettiğini görme yeteneği.
Sosyal Beceriler ve İletişim becerileri. Bu insanların farklılıkları nasıl hallettiği, sorunları nasıl çözdüğü, yaratıcı çözümleri nasıl ürettiği ve kendi ortak amaçlarını ilerletmek için en iyi nasıl etkileşim kurduğuyla ilgilidir.
Covey "Duygusal Zekâ"nın bu beş boyutunu geliştirmenin en iyi sistematik yolunun etkili insanların 7 alışkanlığı olduğuna bütün kalbimle inanıyorum." diye belirtmiştir. Bu 7 alışkanlık kısaca şöyle ifade edilebilir.
Alışkanlık İlke
1- Proaktif olun Sorumluluk/ inisiyatif
2- Sonunu düşünerek işe başlayın Vizyon/ değerler
3- Önemli işlere öncelik verin Bütünlük/ Uygulamaya koyma
4- Kazan-Kazan diye düşünün Karşılıklı saygı /Yarar
5- Önce anlamaya, sonra anlaşılmaya çalışın Karşılıklı anlayış
6- Sinerji sağlayın Yaratıcı işbirliği
7- Baltayı bileyin Yenilenme
7 Alışkanlık yoluyla Duygusal Zekâ’nın 5 boyutunu geliştirmek
Coveyin 7 alışkanlık ve duygusal zekânın 5 bileşeninin etkileşimini kısaca şöyle sıralamıştır.
Bireysel farkındalık 1- Proaktif ol
Kişisel motivasyon 2- Sonunu düşünerek işe başlayın
Bireysel düzenleme 3-Önemli işlere öncelik ver 7- Baltayı bile
Empati 5- Önce anlamaya, sonra anlaşılmaya çalışın
Sosyal beceriler 4- Kazan-Kazan diye düşün, 5- Önce anlamaya, sonra anlaşılmaya çalış,
6- Sinerji sağlayın
Bu etkileşimi ayrı ayrı şu şekilde ifade etmiştir.
Bireysel Farkındalık (Öz Bilinç)
Benliğin farkında olma, seçme özgürlüğü, proaktif olma alışkanlığın özüdür. (1’inci Alışkanlık) Başka bir deyişle, uyaranla tepki arasındaki boşluğun, genetik, biyolojik mirasınızın, yetiştirilme biçiminizin ve sizi saran çevresel kuvvetlerin farkındasınızdır. Bu konular da akıllı seçimler yapabilirsiniz. Kendi hayatınızın yaratıcı kuvveti olduğunuzu ya da olabileceğinizi hissedersiniz. Bu sizin en temel kararınızdır.
Kişisel Motivasyon (Öz Motivasyon)
Kişisel motivasyon o seçimlerin temelidir. Yani en yüksek önceliklerinizin, amaçlarınızın ve değerlerinizin ne olduğuna karar verirsiniz. İkinci alışkanlıkta temel budur. “Sonunu düşünerek işe başla.” Hayatınızı yönlendirme konusunda ki bu karar sizin birincil kararınızdır.
Bireysel Düzenleme (Öz Yönetim)
Bireysel düzenleme önemli işlere öncelik ver (3 üncü alışkanlık) ve baltayı bile (7 inci alışkanlık) alışkanlığını ifade etmenin başka bir yoludur. Diğer bir deyişle önceliklerinizin neler olduğuna karar verdikten sonra onlara göre yaşarsınız. Bu bütünlük alışkanlığı, nefsine hâkim olma, amaçladığın şeyi yapma, değerlerine göre yaşama alışkanlığıdır. Sonra kendinizi sürekli yenilersiniz. Uygulama stratejileri ve taktik kararlar ikincil kararlarınızdır.
Empati (Sosyal Bilinç)
Empati, önce anlamaya sonra anlaşılmaya çalış ( 5 inci alışkanlık) alışkanlığının ilk yarısıdır. Kendi kişisel geçmişinizi aşmayı ve insanların beyinlerine ve kalplerine girmeyi öğrenmektir. Sosyal duyarlılık geliştirmektir. Anlaşılmaya, diğerlerini etkilemeye ya da karar almaya çalışmada önce durumun farkında olmaktır.
Sosyal ve İletişim Becerileri (İlişki Yönetimi)
4, 5 ve 6 ncı alışkanlıkların bileşimi sosyal iletişim becerilerini temsil eder. Karşılıklı yarar ve karşılıklı saygı çerçevesinde düşünür.
(4 ncü alışkanlık : kazan-kazan diye düşün) karşılıklı anlayışı bulmaya çalışırsınız (5 nci alışkanlık : önce anlamaya, sonra anlaşılmaya çalış) bunları yapmanızda ki amaç yaratıcı işbirliğine ulaşmaktır. (6 ncı alışkanlık : sinerji yaratın)
Kaynak:
8'inci Alışkanlık : Bütünlüğe Doğru, Stephen R. Covey, Sistem Yayıncılık