İnsanların yeteneklerini geliştirmekte usta olan bir kişi/lider, yardım ettiği kişilerin hedeflerini, güçlü ve zayıf yönlerini anlayarak onlara gerçek bir ilgi gösterir. Bu tür bir kişi/lider tam zamanında yapıcı geribildirimlerde bulunabilir; doğal bir akıl hocası ya da eğitmendir.
Bu yetkinlik, kişinin kurum içerisindeki konum ve görevi ne olursa olsun birlikte çalıştığı kişilerin gelişimleri ve profesyonel büyümelerine katkı sağlamakla ilgilidir. Bu yetkinliğin etkin kullanılması içinde bulunulan ekibin ve kurumun başarısına olumlu etki eder. Başkalarını geliştirme kavramı içerisindeki “gelişme” sadece düşük performanslı olanları değil tüm çalışanları kapsar. Bu konuda eğitim dışı fırsatlardan da yararlanılmalıdır. Bunlar; delegasyon, görev rotasyonu, etkin geri bildirim, mentor desteği olarak sıralanabilir.
Bu beceri, deneyim arttıkça ve yöneticilik seviyesi yükseldikçe artar ve daha etkili olur. Bu becerinin kullanılması diğer kişilerin daha iyi performans göstermelerine, kuruma sadakat ve bağlılıklarına, iş doyumlarının artmasına katkı sağlar. Açık iletişim, empati, karşılıklı güven, ilgi gösterme bu süreçte çok önemlidir. Bu süreçte en kolay uygulanabilecek yöntem geri bildirimdir. Geri bildirim mutlaka planlanmış olmak zorunda değildir. İhtiyaç duyulduğunda verilmelidir. Geri bildirim, olumlu yönleri vurgulayan ve gelişime katkı sağlayan hususları, önerileri içerebilir. Zamanlama konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli konu, geri bildirim verilen kişinin zaman ve ortam olarak karşı çıkması ya da reddetmesine sebep olmamalı. Yani duyguların yoğun olduğu anda bazı kişiler geri bildirimde ifade edilenleri reddedebilirler. Bazı durumlarda kişiler iş arkadaşları ya da astlarının yanında geri bildirim verilmesinden rahatsız olabilirler. Bu konular göz önünde bulundurulmalıdır. Tüm bu gerekçeler ile geri bildirim verme ihmal edilmemelidir.
Geri Bildirim
Etkin bir geri bildirimin kilit unsuru, gözlemlenen performans temelinde spesifik bir mesaj yaratmak ve bu mesajı doğru olarak iletmektir. Etkin geri bildirim, karşımızdaki kişinin, kendi eylemini ve bu eyleminin sizi nasıl etkilediğini tamamıyla anlamış olarak yanınızdan ayrılmasını sağlayan bir geri bildirimdir. (Weitzel, 2004:7)
Geri bildirim verirken;
Spesifik olmalı. Yorumların doğrudan doğruya konuya odaklanmasını ve konunun sınırları içinde kalmasını sağlayarak mesajınızın etkinliğini maksimize eder.
Mesaj basit olmalı. Geribildirimi oluşturan temel ve gerekli unsurların dışına çıkılmamalı.
Yorumlardan kaçınmalı. Dürüst ve doğrudan ifadeleri kullanmanın yanı sıra, gözlemlenen davranışın etkisini ortaya çıkarmaktan öteye geçilmemeli. (Buron, McDonald-Mann, 2004:12)
Geri bildirim için kullanılabilecek bir teknik “Durum, Davranış, Etki” (DDE) adlandırılmaktadır. (Weitzel, 2004:12)
Durumu Yakalayın. Üzerinde durmak istediğiniz davranışın ortaya çıktığı spesifik durumu yakalamak ve açığa kavuşturmak. Ayrıntılar bir durumun hatırlanmasında önem taşır. Bir durumu akla getirmeye çalışırken ne kadar ayrıntı kullanabilirseniz, mesajınız o kadar iyi anlaşılacaktır.
Davranışı Betimleyin, “ne yaptı” ve “nasıl yaptı?”, “ne söyledi?” ve “nasıl söyledi’ Beden dili, ses tonu ve konuşma tarzı.
Etkiyi Ortaya Koyun. O insanın davranışını yorumlayabilirsiniz. (kişi sizin kendi davranışı ile ilgili yorumunuza katılmayabilir) O insanın davranışının sizde yarattığı duygusal etkiyi açıkça ortaya koyabilirsiniz.
Örnek Olay : Kabinde Geri Bildirim
Uçuş esnasında yanlış yapılan bir uygulama ile ilgili olarak CC1 arkadaşımıza yanına giderek geri bildirim verdim. İnisiyatif alarak, çözüm üretmek adına bunu yaptığını, ancak yöntemsel olarak yanlış olduğunu ifade ettim. Daha önceden tanıdığım biri olduğundan dolayı olumsuz etkilenmemesi için geri bildirimi bire bir vermeyi tercih ettim. Geri bildirimde bulunurken naif davranmaya özen gösterdim çünkü kırılmasından olumsuz algılamasından çekindim. Tecrübesini olumlu kaldıraç olarak kullanmak istedim. Kontrollü davrandığım için seçtiğim sözlere ekstra özen gösterdim. İletişim kurarken karşımdaki kişinin yaş ve cinsiyetini dikkate aldım. Yaş durumu benden ve ekip ortalamasından küçük, kadın ve yükselme isteği olan bir arkadaşımızdı. Bu yüzden verdiğim geri bildirim olumlu, geliştirici nitelikte ses, beden dili, ifademe özen gösterdim. Kişi geri bildirimi aldı ve teşekkür etti. Yüz ifadesi olumlu ve açıklaması samimiydi. Bende teşekkür ettim. Ayrıca geri bildirime açık olmasının kişisel gelişimine ve Ekip kaynak yönetimi becerilerine olumlu katkı yapacağını ilave ettim.
Böyle bir tarz gelişime katkı sağlar mı?
İyileştirme yapmak için iyileştirecek farklılaştırılacak yönler var mı?
“Başkalarını Geliştirmek” yetkinliği, insan faktörlerinden insan hatası, beceri, güvenilirlik ve hata yönetimi, iş yükü, karar verme, ekip olma, liderlik, iletişim faktörlerine önemli katkı sağlayacaktır.
Kaynakça
Goleman, D. Boyatsiz, R. McKee, A. (2002) Yeni Liderler, Varlık Yayınları, İstanbul.
Buron R.J., McDonald-Mann D. (2004) Astlarınıza Geri Bildirim Sağlamak. Uğur Kariyer Merkezi Yayınları, İstanbul.
Weitzel. S.R. (2004) Doğru Geri Bildirim. İstanbul, Uğur Kariyer Merkezi Yayınları.