28 Nisan 1999 tarihi benim için önemli günlerden biridir. Çok önemli bir konuyu konun önemli bir uzmanından dinleme şansını elde ettiğim bir gündü. Dr. Donald L. Kirkpatrick yaşamını verdiği konuyu heyecan verici bir sunum ve uygulamalar ile bizimle paylaştı. Kendisine sorular sorma ve kitabını imzalatma fırsatı da buldum.
Sonrasında bu konudaki çalışmalarımı "Şirket Eğitim Süreçlerinin Planlanması ve Uygulanması" "Eğiticinin Eğitimi" ve "Şirket Eğitimlerinin Ölçümlenmesi" başlıklarıyla çeşitli platformlarda ders ve eğitimler verdik. Burada Kirkpatrick'i saygı ve rahmetle anarak eğitimde aldığım notları paylaşmak isterim.
Eğitim Öncesi
Öğrendiklerimi fırsat buldukça ve destek aldıkça uygulamaya çalıştık. Yönetim kademelerinin ve katılımcıların desteği olduğu sürece süreç gayet güzel işliyor. Uygulamalar esnasında eğitim öncesi ile ilgili ölçüm diyebileceğimiz bir çalışma yaptık. Çeşitli yöntemler ile katılımcıların eğitim öncesi durumunu tespit edebilmek, programın hazırlanması ve uygulanması konusunda çalışmalarımıza önemli destek sağladı.
Kirkpatrick Modelinde Değerlendirmenin Dört Aşaması
Tepki
Öğrenme
Davranış
Sonuçlar
Tepkinin Ölçülmesi
Katılımcıların programa nasıl tepki verdiği– katılımcıların bu program ile ilgili memnuniyetlerinin ölçülmesi
Tepki Neden Ölçülmeli?
Programı, eğiticiyi, eğitim ortamını katılımcılar gözünden değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu konulardaki geribildirimleri, programları geliştirmemize yaracak görüş ve önerileri sağlar.
Buradan elde edilen bilgiler, yöneticilere, eğiticilere ve programla ilgilenen diğer kişilere sunulabilecek bilgileri sağlar.
Bu bilgiler uygun şekilde değerlendirilerek gelecekteki programlar için performans standartları oluşturmada yararlanılabilecek bilgiler sağlar.
Tepkinin Değerlendirilmesi
Bütün aşamalarda neyi ölçmek, ortaya çıkarmak istediğinizi belirlemek çok önemlidir. Konu, eğitmen, tesisler, zamanlama, yemek ve ikramlar, örnek olay çalışmaları, egzersizler, benzer diğer konular, görsel-işitsel araçlar, eğitim notları ve katılımcıların programın farklı yönlerine verdiği değerler.
Tepkinin sayısallaştırılmasına uygun bir form tasarlayın. Sayısal bilgilerin tasnifi ve yararlı sonuçlar çıkarılabilmesi daha kolaydır. Bu amaçla hazırlanacak ideal form, azami düzeyde bilgi sağlar ve asgari düzeyde zaman alır.
Yazılı görüş ve öneri almaya çalışın. Kişiler için sadece sayısal değerlendirme yapmak yeterli değildir. Kendilerini ifade etmek de isterler.
Yanıtların tamamını derhal almaya çalışın. Bunun için zaman ayırın. Sonraya bırakılan değerlendirmelerin etkisi azalacaktır.
Değerlendirme yapmanın yararı ve değerlendirme sonrası iyileştirme çalışmaları katılımcıya ne anlatılmalı ve gösterilmelidir. Yanıtların dürüst olmasını sağlamaya çalışın. Vazife icabı doldurmamalarını gözetmek gerekir.
Ölçme ve değerlendirme sonuçlarından yararlanacakların kabul edebileceği standartlar geliştirin,
Tepkileri standartlara göre ölçün ve gerekli önlemleri alın, Sadece ölçmek yeterli değildir. Ölçme sonuçlarının eğitim süreçlerine etkisini görmeyen katılımcılar sonrasında sürece etkin destek vermeyebilirler. Bu nedenle "tepki değerlendirmesi" sonrası; * Değişiklik yapın. * Durumu değiştirin. * Duruma katlanın. * Koşullar değişmezse standartları değiştirin.
Sonuçta nasıl bir eyleme geçilirse geçilsin bu konuda açıklama yapın.
Tepkinin Değerlendirilmesi
Avantajları
Uygulaması kolay ve maliyeti düşük bir çalışmadır.
Eğitimcilerin ve eğitimin performansı hakkında genel bir fikir verir.
Dezavantajları
Eğitimin hedeflerine ulaşıp ulaşılmadığı hakkında yeterli bilgi vermez.
“İyi Niyet” formlarıdır. Bazı katılımcılar en üst ya da bazıları bir takım etkenler sonucu en düşük değerlendirme yapabilirler.
Yöntemleri
Duruma ve ihtiyaçlara uygun hazırlanacak "Eğitim Değerlendirme Formları"
Öğrenmenin Ölçülmesi
Eğitim programının sonunda katılımcılarda meydana gelen tutum değişikliği, bilgi ve/veya beceri artışı derecesi olarak tanımlanabilir. Beklentilere ve program içeriğine uygun bir süre sonra
Öğrenmeyi Ölçmek için
Şu konulara odaklanmak gerekir.
Hangi bilgi öğrenilmiştir?
Hangi becerilerin gelişmesi ya da iyileşmesi sağlanmıştır?
Hangi tutumlar değişmiştir?
Öğrenmenin Değerlendirilmesi
Kolaylıkla uygulanacaksa bir kontrol grubu kurun,
Bilgi, beceri ve/veya tutumları programın hem öncesinde hem sonrasında değerlendirin,
Bilgi ve tutumları ölçmek için yazılı bir test kullanın,
Becerileri ölçmek için bir performans testi uygulayın,
% 100 yanıt alın,
Değerlendirmenin sonuçlarına göre gerekli önlemleri alın.
Öğrenmenin Değerlendirilmesi
Avantajları
Öğrenme amaçlarına ulaşılıp ulaşılmadığı konusunda geçerli bilgi verir.
Tepkisel sonuçlardan çok bilgi seviyesini ölçer.
İstatistiki veri sağlar.
Dezavantajları
Zaman alıcıdır.
Katılımcılarda olumsuz etki yaratabilir.
Yöntemleri
Eğitim öncesi ve / veya eğitim sonrası bilgi testleri
Davranış
Katılımcının eğitim programına girmiş olması nedeniyle davranışında ortaya çıkan değişimin derecesi
Davranış Değişiminin Oluşması İçin 4 Koşul
Kişi değişme isteğine sahip olmalıdır,
Kişi neyi nasıl yapacağını bilmelidir,
Kişi doğru iklimde çalışmalıdır,
Kişi değiştiği için ödüllendirilmelidir
Beş Farklı İklim
Önleyici,
Caydırıcı,
Tarafsız,
Teşvik edici,
Zorlayıcı
Davranışın Değerlendirilmesi
Kolaylıkla uygulanabilecekse, bir kontrol grubu kullanın,
Davranış değişiminin gerçekleşmesi için süre tanıyın,
Kolaylıkla uygulanabilecekse, değerlendirmeyi hem program öncesinde, hem sonrasında yapın,
Aşağıdakilerden biri ya da daha fazlası ile anket ve / veya görüşme yapın:
* Katılımcılar,
* Üstleri,
* Astları
* Ve katılımcıları sıkça gözleme olanağına sahip diğer kişiler
Yüzde yüz yanıt alın ya da bir örnekleme yoluna gidin,
Değerlendirmeyi uygun zamanlarda tekrarlayın,
Maliyet – yarar karşılaştırması yapın
Davranışın Değerlendirilmesi
Avantajları
Eğitim sonuçlarının iş ortamına aktarılıp aktarılmadığını ölçer.
Gelecekteki eğitim ihtiyaçları hakkında bilgi sağlar.
Dezavantajları
Başarılı bir iş performansının tüm bileşenlerini belirleme ve ölçme zorluğu.
Sonuç
Katılımcıların programa devam etmesinden kaynaklanan kesin sonuçlardır.
Üretim artışı, kalite iyileşmesi, maliyet düşüşü, kaza sıklığında ve şiddetinde azalma, satış artışı, işgücü dönüşümünde azalma,… gibi
Sonuçların Değerlendirilmesi
Kolaylıkla uygulanabilecekse, bir kontrol grubu kullanın.
Sonuçların ortaya çıkması için zaman tanıyın.
Kolaylıkla uygulanabilecekse, ölçmeyi hem program öncesinde, hem sonrasında yapın.
Ölçmeyi uygun zamanlarda tekrarlayın.
Maliyet – yarar karşılaştırması yapın.
Eğer kanıt elde etme olanağı yoksa, bulgularla yetinmeyi kabullenin.
Sonuçların Değerlendirilmesi
Avantajları
Eğitimin maliyeti, hata oranları, üretim verileri, satış rakamları gibi göstergeler ile karşılaştırılmasını sağlar.
Eğitimin kuruma katkısının anlaşılmasını sağlar.
Dezavantajları
Sonuçlarla eğitimin etkisi arasında bağ kurmak zor olabilir.
KAYNAK
4 Aşamalı Eğitim Programları Ölçümlenmesi “Kirkpatrick Modeli” Seminer Notları
Evaluating Training Programs: The Four Levels - Donald L. Kirkpatrick