Salovey ve Mayer, 1990'da Duygusal ve Sosyal Zekayı şöyle açıklamışlardır : "Bir kişinin kendi ya da başkalarının hislerini ve duygularını yansıtabilme, onları ayırt edebilme, kişinin düşüncesi ve eyleminde bu bilginin kullanılmasıdır."
1997'de yayımlanan bir eserlerinde Salovey ve Mayer, bu tanımı ve kavramı aşağıdaki şekilde geliştirdi. (İtalik harflerle yazılı bölümler Steve Hein'ın uyarlamalarıdır.) Bunlar en temel psikolojik süreçlerden en yükseklerine doğru düzenlenmiştir. En alt düzey, duyguyu hissetme ve ifade yetisini inceliyor. En üst düzey ise duygunun bilinçli ve yansıtıcı düzenlemelerinden bahsediyor. Gelişmede, görece erken ortaya çıkan yetenekler, bölüm içinde ilk sırada, sonra gelişenler ise devamında belirtilmişlerdir. Salovey ve Mayer'e göre yüksek Duygusal ve Sosyal Zekaya sahip kişiler bu yetenekleri diğerlerine göre daha hızlı ve çabuk elde edeceklerdir.
1. Duyguları tahmin, beklenti ve ifade:
Duyguyu, birinin fiziksel durumunda, duygularında ve düşüncelerinde tanıma yetisi.
Duyguları insanlarda, sanatta, dilde, müzikte ve davranışta tanımlama yetisi.
Duyguları tam olarak ifade etme ve bu duygulara ilişkin ihtiyaçları ifade etme yetisi.
Tam ve tam olmayanı ayırabilme yeteneği ya da duygunun onurluya karşı onursuz ifadesi.
Yüzde, ses tonunda, beden dilinde duyguları tahmin edebilme ve tanımlama yeteneği.
Kendinin farkında olma kapasitesi. Duyguların gerçekleştiği anda farkında olabilme yeteneği.
Duygusal okur-yazarlık kapasitesi. Kendinde ve başkalarında duyguları etiketlendirebilme, duyguları tartışabilme ve onları açıkça ve direkt olarak iletebilme.
2. Düşüncenin duygusal kolaylaştırılışı
Duygular, dikkati önemli bilgiye yönelterek düşünceyi öne çıkarır.
Duygular yeterli derecede canlı ve kullanılabilir olmalıdır ki karar vermeye yardımcı olsunlar.
Duygusal ruh hali, bireysel perspektifi, iyimserden kötümsere, kötümserden iyimsere çevirebilir.
Duygusal durumlar, belirli problem yaklaşımlarını cesaretlendirir. Sözgelimi mutluluğun yaratıcılığı arttırdığı gibi.
Duyguları; analize, düşünceye, problem çözmeye ve karar vermeye götürebilme.
Size neyin en önemli düşünülecek şey olduğunu anlatacak duygu potansiyeliniz.
3. Duyguları anlamak ve analiz etmek, duygusal bilgiyi işletmek
Duyguları etiketlendirme yetisi, kelimeler ve duygular arasındaki ilişkileri tanımak.
Anlamları yorumlama yetisi.
Karmaşık duyguları anlama yeteneği (aynı anda âşık olmak ve nefret etmek ya da kıskançlığın korku ve öfkeden oluşması gibi)
Duygular arasındaki geçişleri tanımak yeteneği (öfkeden tatmine ya da öfkeden utanca gibi)
Duygusal problemleri çözme yeteneği.
Duygular düşünceler ve davranışlar arasındaki ilişkileri anlama ve tanımlama yeteneği. Örnek olarak, neden-sonuç ilişkisini görmek. Düşüncelerin duyguları nasıl etkilediği ya da duyguların düşünceleri nasıl etkilediği, duyguların kendinize ve başkalarına davranışlarınızda nasıl etkiler oluşturduğu gibi.
Türlerin hayatta kalması için duyguların değerini anlama yetisi.
4. Duyguların, duygusal ve entelektüel gelişimi, geliştirmek için düzenlenmesi
Duygulara açık olma yetisi, hoş olsa da, olmasa da.
Duygunun kullanışlılığına bağlı olarak onu tutmak ya da ondan kurtulmak.
Duyguları başkalarına yansıtma yeteneği.
Duyguyu yönetebilme yetisi. (negatifi, pozitife çevirme yetisi.)
Kişinin kendi duyguları ve mutluğu için sorumluluk alabilme yeteneği.
Negatif duyguları pozitife çevirme ve fırsatlar yaratma yeteneği.
Başkalarının duygularını tanımlamada ve onlardan fayda sağlamada yardım etme yeteneği.
Bize uzun vadede sağlık, mutluluk ve hayatta kalma sağlayacak, duygusal hassasiyet, farkındalık ve yönetim hünerlerini içeren zihinsel yetenek ya da sağlıklı duyguyu sağlıksızdan ayırmayı bilmek ve negatif duyguları nasıl pozitif duygulara çevireceğini bilmek.
STEVE HEIN'IN SALOVEY VE MAYER’IN TASNİFİ İLE İLGİLİ YORUMLARI:
Steve Hein’ın Salovey&Mayer’in yaklaşımı ile ilgili genel görüşleri şöyledir.
Salovey&Mayer’in zekânın oluşumuna daha çok odaklanmaları gerektiğini düşünmketedir. Hein’a göre, bir çocuk, okuma yazma öğrenmeden ve zeka testlerine tabi tutulup sonuçları alınmadanda zeki olabilir. Başka bir deyişle, yetilerini henüz gösteremez fakat yüksek potansiyele sahip olabilir. Potansiyelini ve zekâsını o an için geliştirme şansı yoktur ancak zekâsı testler tarafından belirlenebilir. Yetenek kelimesinin iki anlamı vardır.
Birincisi potansiyeldir, henüz gelişmemiştir.
İkincisi, gösterilebilen, ölçülebilen ve test edilebilen bir potansiyeldir. Birincisini henüz ölçmek mümkün değildir.
Bir çocuğun başlangıçta yüksek Duygusal ve Sosyal Zekâ ile donanmış olabileceği göz ardı ediliyor.
Duygusal ve Sosyal Zekâ testleriyle bazı şeylerin ölçülebileceği söyleniyor ama bu test sonuçlarının gerçek yaşamda aktüel yeteneği yansıtması zor görünüyor.
Duygusal Zeka Yöneticisi, The Emotionally İntelligent Manager, David R. Caruso, Peter Salovey, Crea Yayınları