Avustralyalı psikolog Nick Haslam tarafından ortaya atılan "Kavram Yozlaşması" (Concept Creep) terimi, son yıllarda psikolojik kavramların hem daha küçük veya daha önemsiz vakalara uygulanacak şekilde aşağı doğru hem de yeni ve kavramsal olarak ilgisiz fenomenleri kapsayacak şekilde dışa doğru genişlemesini ifade eder (Haslam, 2016). Bu genişlemeyi, "bağımlılık", "travma", "istismar" ve "güvenlik" gibi terimlerin yayılmasında gözlemleyebiliriz.
Güvenlik ve Psikolojik Güvenlik: 20. yüzyılın büyük bir bölümünde "güvenlik" kelimesi neredeyse tamamen fiziksel güvenliği ifade ediyordu. Ancak 1980'lerin sonlarında "duygusal güvenlik" terimi daha yaygın hale geldi ve 1985'ten 2010'a kadar bu terimin kullanımı hızla artarak bir artış gösterdi (Haidt, 2024).
Psikolojik Güvenliğin Önemi: Psikolojik güvenlik, bir grubun üyelerinin fikirlerini ifade ederken cezalandırılmayacaklarına veya aşağılanmayacaklarına dair paylaşılan inanç anlamına gelir, böylece insanlar fikirlerini paylaşmak ve tartışmak konusunda risk alabilirler. Psikolojik güvenlik, sağlıklı bir iş yeri kültürünün en iyi göstergelerinden biridir. Psikolojik olarak güvenli bir grupta, üyeler birbirleriyle fikir ayrılığına düşebilir ve birbirlerinin fikirlerini saygılı bir şekilde eleştirebilirler. Bu, fikirlerin değerlendirilme şeklidir (Edmondson, 1999).
Güvenlikçiliğin Genişlemesi: Güvenlik kavramı, Gen Z ve çevresindeki birçok eğitimci ve terapist arasında o kadar genişlemişti ki, yaygın ve tartışılmaz bir değer haline geldi. Haidt ve Lukianoff, bu durumu "güvenlikçilik" olarak tanımlamışlardır: "Güvenliğin kutsal bir değer haline geldiği, bu nedenle insanların diğer pratik ve ahlaki kaygılar gerektirdiğinde ödün vermeye istekli olmadıkları bir kültür veya inanç sistemi" (Lukianoff & Haidt, 2018).
Örneklerle Psikolojik Güvenlik ve Kavram Yozlaşması:
Eğitim Ortamları: Öğrenciler, oyun alanında güvenlikçilikle büyütüldüklerinde, sınıflarında, yurtlarında ve kampüs etkinliklerinde de bunu beklemeye başlarlar. Bu, eğitim ortamında karşılıklı eleştiriyi ve fikir ayrılığını zorlaştırır, çünkü öğrenciler "tetiklenmeme" hakkına sahip olduklarını düşünürler.
Çalışma Ortamları: Psikolojik güvenliğin yüksek olduğu çalışma ortamlarında, çalışanlar yenilikçi ve yaratıcı çözümler üretebilirler çünkü fikirlerini özgürce ifade edebilirler. Ancak, güvenlikçilik kavramının genişlemesi, çalışanların birbirlerini eleştirmekten kaçınmasına ve dolayısıyla yeniliklerin ve iyileştirmelerin azalmasına yol açabilir (Edmondson, 2004).
Sonuç
Psikolojik güvenlik, fikirlerin açıkça ifade edilmesi ve tartışılması için kritik öneme sahiptir. Ancak, güvenlikçilik kavramının genişlemesi, bu tür açık iletişimi ve eleştiriyi engelleyebilir. Bu durum, hem eğitim hem de çalışma ortamlarında yenilikçiliği ve gelişimi olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, psikolojik güvenliğin korunması ve güvenlikçiliğin olumsuz etkilerinin dengelenmesi için dikkatli olunmalıdır.
Amy Edmondson'ın Jonathan Haidt'in The Anxious Generation Kitabı ile ilgili Yorumları
Haidt'in olumlu sosyal gelişimin nüanslarını göstermek için Psikolojik Güvenlik konusundaki çalışmalarımı nasıl birleştirdiğini özellikle takdir ediyorum. Çocukların aynı anda hem desteklendiği hem de zorlandığı, aşağılanma veya reddedilme korkusu olmadan kişilerarası riskler alabilecekleri ortamları teşvik etmek, yetişkin olarak gelişmek için ihtiyaç duydukları yaşam derslerini öğrenmelerine yardımcı olur.
Kaynakça
Edmondson, A. C. (1999). Psychological safety and learning behavior in work teams. Administrative Science Quarterly, 44(2), 350-383.
Edmondson, A. C. (2004). Psychological safety, trust, and learning in organizations: A group-level lens. In R. M. Kramer & K. S. Cook (Eds.), Trust and distrust in organizations: Dilemmas and approaches (pp. 239-272). Russell Sage Foundation.
Haslam, N. (2016). Concept creep: Psychology's expanding concepts of harm and pathology. Psychological Inquiry, 27(1), 1-17.
Haidt, J. (2024). The anxious generation: How the great rewiring of childhood is causing an epidemic of mental illness. Penguin Press.
Lukianoff, G., & Haidt, J. (2018). The coddling of the American mind: How good intentions and bad ideas are setting up a generation for failure. Penguin Press.
Σχόλια