Topkapı Üniversitesi tarafından 28-29 Mayıs 2024 tarihlerinde "Havacılıkta İnsan Faktörleri Sempozyumu" düzenlendi. Bu sempozyumun ikinci gününde yaptığım "Havacılıkta Psikolojik Güvenlik ve Adil Kültür" başlıklı konuşma ile ilgili bazı notları paylaşmak isterim. Sunumu aşağıdaki linkten indirebilirsiniz.
Havacılıkta emniyetli ve etkili operasyonların sağlanması, yalnızca teknik bilgi ve becerilere değil, aynı zamanda insan faktörlerinin yönetimine de bağlıdır. Bu bağlamda, psikolojik güvenlik ve adil kültür kavramları, ekiplerin verimli ve emniyetli bir şekilde çalışabilmesi için büyük önem taşır.
Onarıcı Adil Kültür Manifestosu
Onarıcı adil kültür, çalışanların ahlaki katılımını ve duygusal iyileşmesini sağlamayı hedefler. Bu kültür, uygulayıcıların yeniden entegrasyonunu ve organizasyonel öğrenmeyi teşvik eder. Manifestonun ana prensipleri şunlardır:
Kapsayıcı Olun: Tüm çalışanların görüşlerini dikkate alın ve onların sürece katılımını teşvik edin.
Birlikte Üretin: Çalışanlarla birlikte kararlar alın ve çözümler üretin.
Organizasyonunuzu Tasarlayın: Yapısal değişikliklerle daha adil ve güvenli bir ortam oluşturun.
Psikolojik Güvenlik Yaratın: Çalışanların kendilerini güvende hissetmelerini sağlayın.
Nezaket, Şefkat ve Saygıyı Yerleştirin: Tüm ilişkilerde bu değerleri ön planda tutun.
Anlayın ve Öğrenin: Sürekli olarak yeni bilgiler edinmeye ve bunları uygulamaya açık olun.
Dili Yeniden Çerçeveleyin: İletişim dilinizi olumlu ve yapıcı bir şekilde düzenleyin.
Personel Sağlığını Dikkate Alın: Çalışanların fiziksel ve ruhsal sağlıklarını önemseyin.
Liderliği Yeniden Yapılandırın: Liderlik yaklaşımınızı çalışanların ihtiyaçlarına göre düzenleyin.
Organizasyon Sağlığına Yatırım Yapın: Kurumun genel sağlığını iyileştirmek için kaynak ayırın.
KAYNAK: Oates, A., & Mersey Care’s OE Team. (2023). The restorative just culture manifesto: A call for action. In S. Dekker, J. Rafferty, & A. Oates (Eds.), Restorative just culture in practice: Implementation and evaluation (pp. 273-293). Productivity Press.
Psikolojik Güvenlik
Psikolojik güvenlik, ekip üyelerinin kişiler arası riskleri alabilme konusunda kendilerini güvende hissettikleri bir çalışma ortamıdır. Amy Edmondson’a göre, psikolojik güvenliğin dört temel unsuru vardır:
Dahil Hissetmek: Ekip üyelerinin, grup içinde kendilerini değerli ve kabul edilmiş hissetmeleri.
Açık Konuşabilmek: Ekip üyelerinin, fikirlerini ve endişelerini özgürce ifade edebilmeleri.
Hata Yapma Konusunda Güvende Hissetmek: Hataların öğrenme fırsatı olarak görülmesi ve cezalandırma korkusunun olmaması.
Statükoya Meydan Okumak: Yenilikçi ve yaratıcı fikirlerin teşvik edilmesi.
Psikolojik Güvenliği Etkileyen Faktörler
Psikolojik güvenlik, çeşitli faktörler tarafından etkilenir. Bu faktörler şunlardır:
Kişiler Arası İlişkiler: Ekip üyeleri arasındaki güven ve saygı.
Grup İçi ve Gruplar Arası Dinamikler: Ekip içi ve ekipler arası ilişkilerin kalitesi.
Yönetim Tarzı ve Süreci: Liderlik yaklaşımı ve yönetim süreçlerinin adil ve şeffaf olması.
Örgütsel Normlar: Kurumun değerleri ve normları.
Psikolojik Güvenliğin Temeli
Havacılıkta psikolojik güvenliğin temelinde takım dinamikleri ve etkili iletişim yer alır. Başarılı bir uçuş, uçuş ekibi, hava trafik kontrolörleri, yer personeli ve bakım personeli arasındaki sorunsuz iş birliğine dayanır. Açık ve net iletişim, psikolojik olarak güvenli bir havacılık ortamının temelidir.
Performans Üzerindeki Etki
Psikolojik olarak güvenli ortamlar, ekip üyelerinin perspektiflerini ve içgörülerini paylaşmalarını teşvik eder. Bu durum, gelişmiş karar verme süreçleri ve sürekli bir öğrenme döngüsü ile hata raporlama ve öğrenmeyi destekler.
Psikolojik Güvenliği Beslemek
Psikolojik güvenliği beslemek için eğitim programlarına ve liderliğin rolüne büyük önem verilmelidir. Eğitim programları, ekip üyelerinin psikolojik güvenlik konusunda bilinçlenmelerini sağlar. Liderler ise psikolojik güvenliği destekleyen davranışları aktif olarak teşvik etmeli ve modellemelidir.
Liderin Psikolojik Güvenliğe Etkisi
Liderler, ekip üyeleriyle olan ilişkilerinde şu davranışları sergilemelidir:
Erişilebilirlik: Karar süreçlerine katılmak ve ekip üyelerinin de karar süreçlerine dahil olmalarını sağlamak.
Yanılabileceğini Kabul Etmek: Liderlerin de hata yapabileceğini kabul ederek, ekip üyelerinin kendilerini dürüst ve hesap verebilir hissetmelerini sağlamak.
Diğer Ekip Üyelerini Güçlendirmek: Ekip üyelerinin sahip oldukları benzersiz bilgileri paylaşma eğilimlerini desteklemek.
Psikolojik Güvenliğe Kurum Desteği
Psikolojik güvenliğin sürdürülebilir olması için kurumun desteği şarttır. Bu destek, kendine güvenin teşvik edilmesi, açık iletişim ve şeffaflık, risk alma ve hata yapma kültürünün desteklenmesi ile güvenli ve destekleyici bir çalışma ortamının oluşturulmasını kapsar. Ayrıca, liderlik ve yönetimde rol model olma da bu desteğin önemli bir parçasıdır.
Sonuç
Psikolojik güvenlik ve adil kültür, havacılık sektöründe verimliliği ve güvenliği artıran önemli unsurlardır. Bu kavramların uygulanması, sadece bireysel performansı değil, aynı zamanda ekip ve organizasyonel başarıyı da olumlu yönde etkiler. Eğitim programları, liderlik desteği ve kurumun genel yaklaşımı ile psikolojik güvenlik ve adil kültürün sürdürülebilirliği sağlanabilir.
Comments