Yetkinlik Temelli Eğitim ve Değerlendirme (Competency-Based Training and Assessment - CBTA), ticari havayollarında son yıllarda giderek yaygınlaşan bir eğitim metodolojisi haline gelmiştir. Bu yaklaşım, geleneksel "görev eğitimi ve görev kontrolü" modelinden farklı olarak, pilotların bilgi, beceri ve tutumlarını geliştirerek uçuş emniyetini artırmayı amaçlar.
CBTA, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından "performans odaklı, performans standartlarına ve bunların ölçümüne vurgu yapan ve eğitimin belirli performans standartlarına yönelik olarak geliştirilmesi" olarak tanımlanır (Lau, 2024).
Bu yaklaşım, geleneksel pilot eğitiminin manevraların yürütülmesine odaklanmasından ziyade, belirli standartları karşılamak veya aşmak için senaryolar içinde odaklanmış eğitim unsurlarının kullanılmasına izin verir (Lau, 2024).
Uçuş Emniyetine Katkıları
1.Proaktif Tehdit ve Hata Yönetimi (TEM)
CBTA, pilotların beklenmedik tehditlerle başa çıkmalarını sağlamak için bilgi, beceri ve tutumlarını geliştirir. Ranganathan'a göre, CBTA, pilotların sadece tarihsel emsallere dayanan eğitimle değil, aynı zamanda günlük operasyonlarda gerekli rutin görevleri yerine getirme ve henüz öngörülmemiş tehditlerin etkilerini hafifletme yeteneği kazanmalarını sağlar (Lau, 2024). Bu, uçuş emniyetini artıran proaktif bir tehdit ve hata yönetimi sağlar.
2.Pilotların Dayanıklılığını Artırma
CBTA, pilotların rutin (öngörülen) ve beklenmedik (beklenmeyen tehditler) durumlar için daha dayanıklı olmalarını sağlar. Ranganathan'a göre, CBTA'nın temel felsefesi, pilotları her türlü duruma hazırlamaktır ve bu, pilotların daha dayanıklı olmasını sağlar (Lau, 2024).
3.Veri Analizi ve Sürekli İyileştirme
CBTA, standart eğitim metriklerinin izlenmesini ve analiz edilmesini gerektirir. Ranganathan, bu standartlaştırılmış verilerin paylaşılmasının kıyaslama yapılmasını sağladığını belirtir (Lau, 2024). Bu veri analizi, eğitim programlarının sürekli olarak iyileştirilmesine olanak tanır ve böylece uçuş emniyetine sürekli katkıda bulunur.
4.Eğitmen ve Değerlendirici Yeterliliği
CBTA, eğitmen-değerlendirici yeterliliğini de değerlendirir ve eğitim sürecine (belgelenmiş bir dizi eğitmen-değerlendirici davranışı) eşit vurgu yapar. Bu, eğitmenlerin ve değerlendiricilerin yeterliliğini objektif olarak ölçer ve eğitim kalitesini artırır (Lau, 2024).
5.Senaryo Tabanlı Eğitim
CBTA, pilotların karşılaşabileceği çeşitli senaryoları kullanarak eğitim verir. Bu, pilotların beklenmedik durumlara karşı daha hazırlıklı olmalarını sağlar ve bu da uçuş emniyetini artırır. Boeing'in CBTA uygulaması, eğitimleri her bir havayolu için özelleştirir ve pilotların uçuş sırasında karşılaşabilecekleri meydan okumalara verimli bir şekilde yanıt vermelerine yardımcı olur (Lau, 2024).
Sonuç
Ticari havayollarında CBTA'nın uygulanması, pilotların bilgi, beceri ve tutumlarını geliştirerek uçuş emniyetine önemli katkılar sağlar. CBTA, proaktif tehdit ve hata yönetimi, pilotların dayanıklılığını artırma, veri analizi ve sürekli iyileştirme, eğitmen ve değerlendirici yeterliliği ile senaryo tabanlı eğitim gibi unsurları içerir. Bu yaklaşım, pilotların rutin ve beklenmedik durumlarla başa çıkma yeteneklerini geliştirerek uçuş emniyetini önemli ölçüde artırır.
Kaynakça
Lau, S. K. (2024, 1 Ağustos). Stepping up safety with competency-based training. Aviation International News.
Comments