top of page
Yazarın fotoğrafıEray Beceren

Duygusal Zekâ ve Öz Motivasyon

Öz motivasyon, liderlik, kişisel gelişim ve iş performansında önemli bir role sahiptir ve Dr. Daniel Goleman gibi duygusal zeka üzerine çalışan araştırmacılar, öz motivasyonu duygusal zekanın temel bileşenlerinden biri olarak tanımlar (Goleman, 1998). Duygusal zeka (EQ), bireyin duygularını anlama, yönetme ve başkalarının duygusal durumlarına empati geliştirme yeteneğini içerir ve öz motivasyon, bu becerilerin kendi içindeki bir itici gücü olarak görülür. Goleman’ın Yeni Liderler kitabında “başarma dürtüsü” olarak da tanımladığı bu bileşen, liderlerin kendilerine ve ekiplerine yüksek standartlar koymalarını sağlayarak sürekli iyileşme ve başarıyı aramalarına yardımcı olur.


Öz motivasyon, bireyin içsel bir başarma isteğiyle hareket etmesini sağlayan bir güçtür. (Goleman, 1998), öz motivasyonun bireyin performansını iyileştirmeye yönelik yüksek standartları kendine hedef olarak belirlemesi olduğunu vurgular. "Yeni Liderler" kitabında öz motivasyon, “başarma dürtüsü” olarak adlandırılır ve liderlerin ölçülebilir ve zorlayıcı hedefler koyabilme, bu hedeflere ulaşmak için gerekli riskleri hesaplayabilme becerisi ile ilişkilendirilir (Goleman, Boyatzis & McKee, 2002). Böyle liderler, hem kendilerini hem de çevrelerindeki bireyleri daha yüksek bir performans seviyesine taşır, daha iyi iş çıkarmanın yollarını sürekli öğrenir ve öğretirler. İş dünyasında, bu tür liderler etkili bir ekip çalışması oluşturmakta ve daha verimli bir çalışma ortamı yaratmakta önemli bir rol oynar.


Daniel Pink’in Drive adlı kitabındaki motivasyon teorisi, günümüz iş yaşamı için içsel motivasyonun kritik üç öğesi olan Otonomi, Ustalık ve Amaç bileşenleriyle içsel güdülenmeyi vurgular. Kitapta, bu bileşenlerin her biri çalışanlar ve liderler için önemli gelişim alanları olarak tanımlanmıştır. Bu yaklaşım, bireylerin iş ve özel hayatlarında daha güçlü bir performans sergilemelerini sağlar.

1. Otonomi: Pink’e göre otonomi, bireylerin neyi, ne zaman, kimle ve nasıl yapacaklarını belirleyebilme özgürlüğüdür. İş yaşamında otonomi, çalışanlara verilen özgürlük derecesiyle ilgilidir ve kişilerin görevleri üzerinde kontrol sağlamalarına imkan tanır. Çalışanlara bu düzeyde otonomi sağlamak, onların iş süreçlerine daha fazla dahil olmalarını ve yüksek performans göstermelerini destekler. Otonomiye ilişkin önemli bir örnek, ROWE (Results-Only Work Environment) modelidir; bu modelde çalışanların işe belirli saatlerde gelmesi yerine, işlerini zaman ve mekandan bağımsız olarak tamamlamaları beklenir​(Pink Daniel H - Drive).

2. Ustalık: Ustalık, bireyin yeteneklerini geliştirme arzusunu ifade eder ve “akış” (flow) durumu ile bağlantılıdır. Pink, ustalığın kişinin yeteneklerini geliştirme ve öğrenme isteğiyle tetiklendiğini ve bireylerin performans seviyesini en üst düzeye çıkardığını belirtir. Ustalık, görevlerin zorluk derecesinin bireyin yetenekleriyle dengelenmesiyle sağlanır. Örneğin, çalışanlara zorluk derecesi “Altın Orta” (Goldilocks Tasks) olarak tanımlanan görevler verilmesi, onların potansiyellerine daha iyi ulaşmalarına yardımcı olur. Ustalığın, bireylerin sınırsız gelişim kapasitesine olan inancı, dayanıklılık ve devam eden çaba gerektiren bir süreç olduğu da vurgulanır​(Pink Daniel H - Drive).

3. Amaç: Amaç, bireyin kendisinden daha büyük bir hedefe hizmet etme hissiyatıdır ve sadece kişisel başarı yerine daha yüksek bir anlam arayışını ifade eder. Pink, amacın bireylerin içsel güdülenme seviyesini arttırarak onların iş yaşamındaki bağlılıklarını ve tatminlerini yükselttiğini savunur. Amaç, kâr maksimizasyonuna ek olarak anlam ve değer arayışını da içerir ve bu yaklaşımın iş dünyasındaki etkisinin giderek arttığı belirtilir​(Pink Daniel H - Drive).

Bu üç bileşen, günümüz iş yaşamında daha yüksek performans ve bağlılık sağlamak için önemli bir temel sunar.


Öz motivasyonu artırmak için kullanılabilecek bazı adımlar şunlardır:
  1. Hedefler Belirleyin ve Bu Hedeflere Adım Adım İlerleyin: Hedef belirlemek, öz motivasyonun en güçlü araçlarından biridir. Hedeflerinizi, öncelikle küçük ve ulaşılabilir adımlara ayırın. Günlük veya haftalık bazda atacağınız küçük adımlar, başarı duygusunu pekiştirir ve motivasyonunuzu artırır. Örneğin, bir iş projesinde her gün bir aşama tamamlayarak projenin bütününe ulaşmak, motive edici bir süreç oluşturur.

  2. Yeni Beceriler Öğrenin: Yeni beceriler kazanmak, kişinin öz motivasyonunu geliştirmesine katkı sağlar. Bir hedefe ulaşma sürecinde karşılaşılan engeller, bireyi yeni beceriler edinmeye teşvik eder ve bu öğrenme süreci, bireyin kendine güvenini ve öz motivasyonunu artırır. Örneğin, bir liderin stratejik düşünme becerilerini geliştirmesi, onun daha etkili kararlar almasına olanak tanır.

  3. Bir Mentor Edinin: Mentor desteği almak, hem kişisel hem de profesyonel gelişim açısından önemli bir motivasyon kaynağıdır. Mentorlar, bireyin güçlü yanlarını belirlemesine ve geliştirmesine yardımcı olur. Özellikle yeni lider adayları, mentorları aracılığıyla özgüvenlerini artırarak daha cesur adımlar atabilirler.

  4. Şükretme Alışkanlığı Edinin: Şükretme pratiği, bireyin sahip olduğu şeylerin değerini fark etmesini sağlar ve pozitif bir bakış açısı kazandırır. Şükretme alışkanlığı kazanan bireyler, zorluklarla karşılaştıklarında daha dayanıklı olur ve motivasyonlarını yüksek tutarlar. Örneğin, günlük olarak küçük şeylere şükretmek, bireyin ruhsal olarak daha güçlü hissetmesine katkı sağlar.

  5. Küçük Başarıları Ödüllendirin: Her başarı, bireyin kendine olan güvenini artırır. Küçük başarıları kutlamak, bireyin daha büyük hedefler için motive olmasını sağlar. Örneğin, bir projeyi başarıyla tamamlayan bir çalışan, kendine küçük bir ödül vererek motivasyonunu pekiştirebilir.

  6. Pozitif İnsanlarla Çevrelenin: Pozitif bir çevre, bireyin motivasyonunu artırır ve onu daha ileriye taşır. Negatif insanlar, bireyin enerjisini ve motivasyonunu düşürebilir. Bu nedenle, motive eden ve destekleyen insanlarla vakit geçirmek, iş performansında olumlu bir etkiye sahiptir.

  7. Yazılı Olumlamalar ve Günlük Tutun: Yazılı olumlamalar oluşturmak ve günlük tutmak, bireyin kendi motivasyonunu pekiştirmesine yardımcı olur. Örneğin, “Başarılı olmak için elimden geleni yapıyorum” gibi olumlama cümleleri, bireyin motivasyonunu artırır ve daha büyük hedeflere ulaşmak için cesaret verir.

  8. Destekleyici Geri Bildirim Alın: Geri bildirim, bireyin kendini geliştirme sürecinde önemli bir yere sahiptir. Destekleyici geri bildirimler, bireyin güçlü yanlarını keşfetmesine ve eksik yönlerini iyileştirmesine olanak tanır. Örneğin, bir proje sonrasında yöneticinizden aldığınız olumlu geri bildirimler, gelecekteki projeler için motivasyon kaynağı olabilir.

  9. Alanınızla İlgili Okuma Yapın: Örneğin her sabah bir saat boyunca alanınızla ilgili okumalar yapmak, bilgi birikiminizi artırır ve kendinize olan güveninizi pekiştirir. Sabah okuma alışkanlığı, gün boyunca motivasyonunuzu yüksek tutmanıza yardımcı olur ve sizi daha güçlü kılar.


Öz motivasyon, duygusal zekanın en önemli bileşenlerinden biridir ve iş dünyasında başarılı bir liderlik ve etkili bir iş ortamı yaratmak için gereklidir. Goleman (1998) ve Pink’in (2009) belirttiği gibi, bireyin kendi kendini motive edebilme yeteneği, başarı yolculuğunu daha anlamlı kılar. İş dünyasında öz motivasyonu artırmak için yapılan her çalışma, bireylerin kendilerine ve çevrelerine olan inancını güçlendirerek, daha verimli ve sürdürülebilir bir çalışma ortamı yaratmaktadır.


Kaynakça

  • Goleman, D. (1998). Working with Emotional Intelligence. New York: Bantam Books.

  • Goleman, D., Boyatzis, R., & McKee, A. (2002). Primal Leadership: Realizing the Power of Emotional Intelligence. Harvard Business Review Press.

  • Pink, D. H. (2009). Drive: The Surprising Truth About What Motivates Us. New York: Riverhead Books.

24 görüntüleme0 yorum

İlgili Yazılar

Hepsini Gör

Comments


bottom of page