Jonathan Haidt, New York Üniversitesi Stern İşletme Okulu'nda sosyal psikoloji profesörüdür. Ahlaki psikoloji ve politik psikoloji alanındaki çalışmaları ile tanınır.
Öne Çıkan Kitapları: The Righteous Mind (2012): Ahlaki kararların psikolojik temellerini inceler. The Coddling of the American Mind (2018): Gençlerin artan kırılganlığını ve güvenlikçilik kültürünü ele alır. The Anxious Generation (2024)
Jonathan Haidt'in The Anxious Generation kitabında, dijital teknolojilerin gençlerin ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini inceler. Haidt, sosyal medya ve akıllı telefon kullanımının gençlerde artan anksiyete, depresyon ve sosyal yoksunluğa nasıl katkıda bulunduğunu açıklıyor ve bu sorunları çözmek için toplumsal ve bireysel düzeyde alınması gereken önlemleri tartışıyor.
Günümüz dünyasında dijital teknolojilerin hızlı yükselişi, çocuklar ve gençler üzerinde derin ve kalıcı etkiler bırakmaktadır. Bu teknolojilerin aşırı kullanımı, özellikle gençlerin sosyal, psikolojik ve fiziksel sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Dijital çağın çocukluk dönemi üzerindeki etkilerini Haidt, dört temel zarar olarak – sosyal yoksunluk, uyku yoksunluğu, dikkat dağınıklığı ve bağımlılık – şeklinde belirtmiştir.
Sosyal Yoksunluk:
Sosyal yoksunluk, çocukların ve gençlerin yüz yüze sosyal etkileşimlerden mahrum kalması anlamına gelir. Jonathan Haidt'in kitabında belirttiği üzere, telefon temelli çocukluk, çocukların arkadaşlarıyla fiziksel olarak vakit geçirme ve oyun oynama fırsatlarını ciddi şekilde azaltmaktadır. Bu durum, çocukların empati, iletişim ve problem çözme gibi sosyal becerilerini geliştirmelerini engellemektedir. Araştırmalar, sosyal medya ve dijital platformlarda çok fazla zaman geçirmenin, çocukların yalnız hissetmelerine ve depresyon gibi psikolojik sorunlar yaşamalarına neden olduğunu göstermektedir.
Uyku Yoksunluğu:
Uyku yoksunluğu, çocukların yeterli ve kaliteli uyku alamaması durumunu ifade eder. Haidt, dijital cihazların yaydığı mavi ışığın ve sosyal medya kullanımının, çocukların uyku düzenlerini bozduğunu belirtir. Mavi ışık, melatonin üretimini engelleyerek uykuya dalmayı zorlaştırır ve dijital aktiviteler, çocukların uyku saatlerini geciktirir. Bu durum, gün boyunca yorgunluk, dikkat dağınıklığı ve duygusal dengesizliklere yol açar. Uyku yoksunluğu, çocukların bilişsel işlevlerini ve akademik performanslarını olumsuz etkileyebilir.
Dikkat Dağınıklığı:
Dikkat dağınıklığı, sürekli olarak dikkatinin dağılması ve odaklanma sorunları yaşanması anlamına gelir. Haidt, telefonların ve dijital cihazların, çocukların dikkat sürelerini kısaltarak derinlemesine düşünme ve öğrenme yeteneklerini zayıflattığını belirtir. Sosyal medya bildirimleri ve oyunlar, çocukların ders çalışırken bile sürekli olarak dikkatlerini dağıtır. Bu durum, akademik başarıyı ve uzun vadeli hedeflere ulaşma yeteneğini olumsuz etkiler.
Bağımlılık:
Bağımlılık, sosyal medya, video oyunları ve diğer dijital içeriklere karşı kontrol edilemeyen bir ihtiyaç hissetme durumudur. Haidt, teknoloji şirketlerinin kullanıcıları platformlarda daha fazla zaman geçirmeye teşvik eden algoritmalar ve ödül sistemleri kullandığını ve bunun dijital bağımlılığa yol açtığını vurgular. Bu bağımlılık, sosyal ve akademik faaliyetlere ayrılan zamanı azaltır, fiziksel aktiviteleri sınırlar ve genel sağlık ve iyilik halini olumsuz etkiler. Dijital bağımlılık, çocukların sürekli çevrimiçi onay aramalarına neden olarak özgüvenlerini ve öz-değer algılarını zedeler.
Dijital teknolojilerin yaygınlaşması, gençlerin sosyal, psikolojik ve fiziksel sağlığını ciddi şekilde tehdit etmektedir. Sosyal yoksunluk, uyku yoksunluğu, dikkat dağınıklığı ve bağımlılık gibi sorunlar, gençlerin sağlıklı bir şekilde büyümelerini ve topluma tam anlamıyla katılmalarını engellemektedir. Bu olumsuz etkileri azaltmak ve gençlerin sağlıklı bir dijital yaşam dengesi kurmalarını sağlamak için ebeveynler, eğitimciler ve politika yapıcıların birlikte çalışması gerekmektedir.
Gençlerin Sağlıklı Dijital Yaşam Dengesi Kurması İçin Öneriler:
Ekran Süresini Sınırlama: Ebeveynler, çocuklarının günlük ekran süresini sınırlandırmalıdır. Uzmanlar, 6-18 yaş arası çocuklar için günde 2 saatten fazla eğlence amaçlı ekran süresi önermezler.
Kaliteli Zaman Geçirme: Aileler, çocuklarıyla birlikte kaliteli zaman geçirmeli, fiziksel aktiviteler ve yüz yüze sosyal etkileşimler için fırsatlar yaratmalıdır.
Dijital Detoks Günleri: Haftada bir gün dijital detoks günü olarak belirlenmeli ve bu günlerde dijital cihazlar kullanılmamalıdır.
Uyku Düzenini Koruma: Çocukların uyku düzenini korumak için yatmadan en az bir saat önce tüm ekranları kapatmaları teşvik edilmelidir.
Eğitim ve Farkındalık Programları: Okullar, dijital medya okuryazarlığı dersleri vererek öğrencilerin dijital dünyada güvenli ve bilinçli hareket etmelerini sağlamalıdır.
Güvenli İnternet Kullanımı: Ebeveynler ve öğretmenler, çocuklara güvenli internet kullanımı konusunda rehberlik etmeli, tehlikeler ve uygun davranışlar hakkında bilgi vermelidir.
Model Olma: Ebeveynler, çocuklarına dijital cihaz kullanımı konusunda iyi birer model olmalı, kendi kullanım alışkanlıklarını da gözden geçirmelidir.
Teknoloji Kullanımına Alternatifler Sunma: Çocuklara, teknoloji dışında ilgi çekici aktiviteler sunulmalı ve bunlar teşvik edilmelidir (spor, sanat, doğa yürüyüşleri vb.).
Sosyal Medya Kuralları: Ebeveynler, çocuklarıyla birlikte sosyal medya kullanım kuralları belirlemeli ve bunların uygulanmasını sağlamalıdır.
Politika ve Düzenlemeler: Politika yapıcılar, çocukların ve gençlerin dijital ortamda korunmasını sağlamak için düzenlemeler yapmalı, güvenlik ve gizlilik standartlarını yükseltmelidir.
Bu eylem planı, gençlerin sağlıklı bir dijital yaşam dengesi kurmalarına yardımcı olabilir ve dört temel zararın olumsuz etkilerini azaltabilir.
Kaynaklar
Haidt, J. (2024). The anxious generation: How the great rewiring of childhood is causing an epidemic of mental illness. Penguin Press.
Haidt, J. (2012). The righteous mind: Why good people are divided by politics and religion. Pantheon Books.
Lukianoff, G., & Haidt, J. (2018). The coddling of the American mind: How good intentions and bad ideas are setting up a generation for failure. Penguin Press.
NYU Stern. (n.d.). Jonathan Haidt. Retrieved from https://www.stern.nyu.edu/faculty/bio/jonathan-haidt
American Academy of Pediatrics. (2016). Media and young minds. Pediatrics, 138(5), e20162591. https://doi.org/10.1542/peds.2016-2591
Centers for Disease Control and Prevention. (2020). Tips to help children maintain a healthy weight. Retrieved from https://www.cdc.gov/healthyweight/children/index.html
Chassiakos, Y. R., Radesky, J., Christakis, D., Moreno, M. A., & Cross, C. (2016). Children and adolescents and digital media. Pediatrics, 138(5), e20162593. https://doi.org/10.1542/peds.2016-2593
Twenge, J. M. (2017). iGen: Why today’s super-connected kids are growing up less rebellious, more tolerant, less happy—and completely unprepared for adulthood. Atria Books.
Commentaires